De Grote Getevallei als water- en CO2 opslag

In de Getevallei tussen de natuurgebieden Tiens Broek, Grote Getevallei en Bolwerk - Leeuwse Getevallei (Vlaams-Brabant) werkte Natuurpunt de afgelopen jaren aan een duurzaam rivierecosysteem met versterkte biodiversiteit, herstelde waterhuishouding, bosuitbreiding en CO2-opslag tot gevolg. Tegelijk wordt de vallei weer een geschikt habitat voor de kamsalamander, wulp, blauwborst, roodborsttapuit, spotvogel en waterspitsmuis.

Water in het verleden en nu

In de tijd van Hertog Jan van Brabant (13e eeuw) strekten zompige moerassen en broekbossen zich uit in de vallei van de Grote Gete. Lange, parallelle leigrachten en een uitgestrekt waterlopennetwerk verraden hoe de mens sinds de Middeleeuwen strijd levert tegen water. Anderzijds tonen openingen in de Getedijk en ondiepe greppels in de graslanden, hoe men het water wist aan te wenden voor bevloeiing en dus natuurlijke bemesting of het aanvoeren van drinkwater tijdens droogte.

Ook vandaag bepaalt water het reilen en zeilen. De vallei fungeert als een natuurlijke waterbuffer en vrijwaart zo woon- en landbouwzones in de ruime omgeving. Toch tonen zware onweders nu en dan aan dat de vallei door de ingrepen in het verleden, veel van zijn waterbergingscapaciteit is verloren. Ook de droogtes zoals we die de afgelopen jaren in de zomers kenden, tekenden zich scherp af en ijlen tot vandaag na. Het strak aangemeten keurslijf van de Getevallei is niet langer aangepast aan een hedendaagse context van snelle klimaatsverandering waarin wateroverlast en droogtes frequenter zullen voorkomen. Ook de soorten die typisch zijn voor de valleigebieden zoals kievit, scholekster, grauwe gors en zwanenbloem, verdwijnen in sneltempo.

Grote Gete, een grote open ruimte waar de rivier weer in contact kan komen met het valleilandschap (foto: Pieter-Jan Alles)

Herstel van plas-dras

Via een Duurzaam Biodiversiteitsproject van de provincie Vlaams-Brabant zette Natuurpunt in op het herstel van een robuuste riviervallei, van bron tot monding. In totaal werd meer dan 17 ha verworven en ingericht als overstroombaar grasland.

Enkel waar grote aaneengesloten oppervlaktes langs de waterlopen gerealiseerd worden, doen zich kansen voor voor integraal waterbeheer. Daarom werd in het project ingezet op het verwerven en inrichten van een aantal strategische percelen om grotere aaneengesloten oppervlaktes in natuurbeheer te krijgen. De steeds grotere aaneengesloten blokken zorgen tevens voor een betere buffering tegen onder andere inwaaiende meststoffen.

De verworven akkers zijn grotendeels omgezet naar structuurrijk grasland met struwelen, waar een intensief maaibeheer is opgestart om het teveel aan meststoffen af te voeren. De toepassing van meststoffen en herbiciden zijn niet meer toegelaten. Hierdoor worden de gronden weer overstroombaar.

(foto: Pieter-Jan Alles)

Waar mogelijk zijn de akkers of de ontwaterde, soortenarme graslanden omgezet naar moerassige ruigtes of bos. Verder werd ingezet op het vernatten van de graslanden. Zo ontstaan ook onbemeste plas-drasgraslanden, belangrijk voor de opslag van CO2.

Aangekochte populierenplantages zijn omgezet naar inheems bos. Tenslotte werd een groot sluikstort (tractorbanden, beton, puin) afgevoerd. 

Het belang van grasland als CO2-opslag

Samen met bossen vormen natte graslanden belangrijke CO2-opslagplaatsen. Een permanent grasland slaat jaarlijks 10 ton CO2/ha extra op in vergelijking met een akker. Door het verwerven en inrichten van enkele strategische percelen wordt het mogelijk om grotere gebieden te vernatten. Door die vernatting wordt mineralisatie en veraarding van venige gronden tegengegaan. Dit voorkomt het vrijkomen van CO2.

Ruimen van de grote poel in het Viskot voor kamsalamander (foto: Pieter Abts)

Auteur: Kris Boers (Natuurpunt Beheer)