Eerste Boerenzwaluwen doorklieven lentelucht

Afgelopen weekend werden de eerste Boerenzwaluwen van het jaar gezien: zaterdag (10 maart) in Lier, zondag aan de Maas in Kinrooi en ook in Minderhout en in Berlare. Hun aankomstdatum ligt helemaal in lijn met de voorbije jaren en betekent voor veel mensen het begin van de lente. 

Boerenzwaluwen brengen de winter door ten zuiden van de Sahara, in Centraal-Afrika en sommigen overwinteren zelfs tot in Zuid-Afrika. In het voorjaar trekken ze richting Europa, om er te broeden. De meeste vogels doen 30 tot 50 dagen over die tocht, waarbij ze onderweg 10 tot 20 rustdagen inlassen. Gemiddeld leggen ze een stevige 450 kilometer per dag af.

Sinds 1985 volgt Natuurpunt de terugkeer van alle zomervogels nauwkeurig op. De voorwacht biedt zich jaarlijks aan rond 10 maart. Dat was dit jaar niet anders. Maar één zwaluw maakt de lente niet: de eerste echte aankomstgolf volgt wellicht pas de komende dagen.

De eerste Boerenzwaluw voor Antwerpen werd gezien in Lier, voor Limburg in Kinrooi en voor Oost-Vlaanderen in Berlare. In West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant is het nog wachten op een eerste waarneming. Dat is live te volgen via www.waarnemingen.be.

De terugkeer van de Boerenzwaluw blijft een bijzondere gebeurtenis die voor veel mensen het einde van de winter aankondigt. De Boerenzwaluw is een opvallende verschijning door zijn blauwzwarte verenkleed met lange buitenste staartveren. Ook bijzonder is zijn grote wendbaarheid in de vlucht terwijl hij jaagt op vliegende insecten. De soort neemt ook een opmerkelijke plaats in in het volksgeloof. Zo zouden zwaluwen geluk brengen. Op plaatsen waar zwaluwen nestelen, zou de bliksem nooit inslaan. Keert een zwaluw niet terug naar zijn nestplaats van het vorige jaar, dan zou dat huis spoedig afbranden.

Maar het gaat niet goed met de iconische Boerenzwaluw. In de jaren 70 telde de Vlaamse broedpopulatie nog rond de 170.000 exemplaren, in 1997 was dat aantal gehalveerd en in 2002 werd hun aantal op 20 à 30.000 geschat. Ondanks jaarlijkse fluctuaties is er duidelijk sprake van een negatieve trend. Nochtans wil niemand deze ambassadeurs van de boerenlandnatuur kwijt. Boerenzwaluwen zijn namelijk de beste natuurlijke insectenvangers: tijdens het broedseizoen verobert een paartje Boerenzwaluw met een nest jongen circa 1.000.000 insecten.

Daar is de lente
Ook op andere vlakken kondigt de lente zich aan: in het eerste weekend van maart was er een grote doortrekgolf van Kraanvogels (uit de Spaanse overwinteringsgebieden en naar de Scandinavische broedgronden). Vorig weekend is de grote paddentrek in alle hevigheid losgebarsten. En ook Zomertalingen en Tjiftjaffen zijn volop aan het aankomen. De lente is nu echt in het land.

Tekst: Hendrik Moeremans, Natuurpunt
Foto: Luc Meert

Lees meer over de Boerenzwaluw