Eerste Boerenzwaluwen maken de lente

De eerste Boerenzwaluw van het jaar werd op 4 maart gemeld in Kalken (Oost-Vlaanderen). Maar vooral afgelopen weekend deed de  Boerenzwaluw haar intocht in Vlaanderen met waarnemingen in Wilsele, Averbode, Helchteren, Peer, De Haan, Heist, Zeebrugge, Westmalle en Wuustwezel.

Boerenzwaluwen brengen de winter door ten zuiden van de Sahara. In het voorjaar trekken ze richting Europa, om er te broeden. De meeste vogels doen 30 tot 50 dagen over die tocht, waarbij ze onderweg 10 tot 20 rustdagen inlassen. Gemiddeld leggen ze 450 kilometer per dag af.

Sinds 1985 volgt Natuurpunt de terugkeer van alle zomervogels nauwkeurig op. De voorwacht biedt zich jaarlijks aan rond 10 maart. Dat was dit jaar een kleine week vroeger. Maar één zwaluw maakt de lente niet: de eerste echte aankomstgolf volgde dit weekend pas. De komende dagen worden er nog veel meer exemplaren verwacht.

De eerste Boerenzwaluw voor Vlaams-Brabant werd gezien in Wilsele, voor Antwerpen in Westmalle, voor Limburg in Tessenderlo en voor West-Vlaanderen in De Haan.

De terugkeer van de Boerenzwaluw blijft een bijzondere gebeurtenis die voor velen nog steeds het einde van de winter aankondigt. De soort neemt ook een opmerkelijke plaats in in het volksgeloof. Zo zouden zwaluwen geluk brengen. Op plaatsen waar zwaluwen nestelen, zou de bliksem nooit inslaan. Keert een zwaluw niet terug naar zijn nestplaats van het vorige jaar, dan zou dat huis spoedig afbranden.

De Boerenzwaluw is een opvallende verschijning door zijn blauwzwarte verenkleed met lange buitenste staartveren en door zijn grote wendbaarheid in de vlucht tijdens de jacht op vliegende insecten. Maar het gaat niet goed met de Boerenzwaluw. In de jaren 70 telde de Vlaamse broedpopulatie nog rond de 170.000 exemplaren, in 1997 was dat aantal gehalveerd en in 2002 werd hun aantal op 20 à 30.000 geschat. Ondanks jaarlijkse fluctuaties is er duidelijk sprake van een negatieve trend.

Toch wil niemand deze ambassadeurs van de boerenlandnatuur kwijt. Boerenzwaluwen zijn namelijk de beste natuurlijke insectenverdelgers: tijdens het broedseizoen verorbert een paartje Boerenzwaluwen met een nest jongen circa 1 miljoen insecten.

Ook op andere vlakken kondigt de lente zich aan: vooral in het eerste weekend van maart was er een grote doortrekgolf van Kraanvogels (uit de Spaanse overwinteringsgebieden en naar de Scandinavische broedgronden) over het zuiden en oosten van het land. Met het prachtige lenteweer barstte de voorjaarstrek dit weekend echt open met de zang van Tjiftjaf die nu overal weerklinkt, maar ook de eerste Zwartkoppen, Zwarte Roodstaarten en Blauwborsten steken hun lied af. Op heel wat plaatsen werden al Zomertalingen opgemerkt. De lente is nu echt in het land.

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Leo Janssen