En de 25 miljoenste natuurwaarneming is... de Gewone witvlakbladroller

Op de website www.waarnemingen.be is vandaag de 25 miljoenste natuurwaarneming uit België geregistreerd. Het ging om een waarneming van 3 Gewone witvlakbladrollers, een soort nachtvlinder. De waarnemer is Dirk De Mesel uit Berlare. Met 25 miljoen waarnemingen op negen jaar tijd is de website uitgegroeid tot een belangrijke bron voor natuuronderzoek in ons land.

Waarnemingen.be is een online natuurdatabank waarin iedereen waarnemingen kan invoeren uit de vrije natuur en de waarnemingen van anderen kan raadplegen. De massa losse waarnemingen die sinds de opstart in 2008 verzameld werd, levert een gedetailleerd beeld op van de verspreiding van duizenden soorten planten, dieren en zwammen in ons land.

Alleen al in 2017 voerden meer dan 7000 waarnemers hun gegevens in. Wie dus wil weten of de gevreesde Buxusmot al in de buurt gesignaleerd is, kan dat eenvoudig opzoeken. Ga je op uitstap in een natuurgebied, dan is het handig te checken wat anderen daar al gezien hebben. De losse waarnemingen worden bovendien ook gebruikt ter ondersteuning van het natuurbeleid. Nieuwe technieken en statistische analyses laten toe steeds betere inzichten te krijgen over de toestand van soorten in ons land.

De 25 miljoenste waarneming betrof 3 Gewone witvlakbladrollers. Nachtvlinders zijn een soortgroep met stijgende populariteit. In Vlaanderen komen meer dan 1500 soorten voor, waarvan de meeste grotere soorten goed op naam te brengen zijn.

Op waarnemingen.be worden waarnemers ook geholpen om soorten op naam te brengen, dankzij vrijwillige kenners die de waarnemingen nakijken. Tijdens het voorjaar en de zomer worden dagelijks 1500 tot 2000 waarnemingen van nachtvlinders toegevoegd aan de databank, gestoffeerd met gemiddeld 800 foto's. Circa 8% van alle waarnemingen in de databank gaan over nachtvlinders. Vogels staan met stip op één.

Natuurpunt Studie bouwde in de loop der jaren een netwerk uit van nachtvlindervangers die op regelmatige basis een lichtval plaatsen in hun tuin (of in een natuurgebied). Door regelmatig te meten wordt een goed beeld verkregen van de aanwezige soortenrijkdom en talrijkheid. Zo krijgen we ook een beeld van de populatieschommelingen van nachtvlinders, die als bulkvoedsel voor vogels en vleermuizen een belangrijke rol in de natuur vervullen. Na identificatie worden alle nachtvlinders weer vrijgelaten. Hoewel de databank van waarnemingen.be vooral losse waarnemingen bevat, wordt ze dus ook gebruikt voor waarnemingen die zijn verricht volgens een gestandaardiseerde telmethode.

Dirk is één van deze nachtvlindertellers. “Elke waarneming telt”, zegt Dirk. “Op langere termijn kunnen deze meldingen ons veel vertellen over de afname of toename van een bepaalde soort. Waarnemingen kunnen nuttige informatie opleveren die leiden tot gepaste beschermingsmaatregelen en een aangepast beheer in natuurgebieden. Ik hielp ook mee bij het digitaliseren van historische notitieboekjes met waarnemingen”.

Het succes van waarnemingen.be illustreert de kracht van citizen science. Vrijwilligers zorgen samen met hun coördinerende organisaties voor een massa aan informatie die onhaalbaar en onbetaalbaar zou zijn als ze met professionele krachten verzameld zou moeten worden. Bovendien is waarnemingen.be een uniek initiatief omdat het de krachten van Vlaamse en Waalse natuurliefhebbers bundelt. Waarnemingen.be werd ontwikkeld door de Nederlandse Stichting Natuurinformatie en wordt in België beheerd door Natuurpunt en haar Waalse zustervereniging Natagora.  

Enkele recente hoogtepunten uit 25 miljoen waarnemingen:
 

* 28 april 2016: Een narwal (de eenhoorn van de zee) spoelt aan in België. Dat is nooit eerder gezien, narwals leven in koude wateren in de buurt van de noordpool.

* 9 juni 2016: Eerste waarneming voor ons land van de Oostelijke witsnuitlibel, in de Maten (Genk).
* 2 september 2016: Een scharrelaar, een zeldzame vogel, laat zich bewonderen in de Vallei van de Zwarte beek (Koersel).

* 19 september 2016: In een Diepenbeekse voortuin wordt een Grote spitskop gesignaleerd, de eerste waarneming voor Vlaanderen van deze sprinkhaansoort.
* 31 maart 2017: Een Groenlandse walvis doolt enkele dagen rond voor de Belgische kust. Het gaat om een primeur.

Tekst: Wouter Vanreusel & Wim Veraghtert
Foto: Leo Janssen