Gazons minder maaien is een stevige bonus voor insecten

In Vlaanderen ging deze lente voor het eerst de Maai Mei Niet-campagne door. Daarbij werden tuineigenaars opgeroepen om (een deel van) hun gazon gedurende de maand mei niet te maaien. Die maatregel moet de biodiversiteit ten goede komen. De campagne was een succes maar becijferen hoeveel insecten er precies met deze actie geholpen werden, is moeilijk. Een Duitse studie over een gelijkaardige campagne toont aan dat minder maaien wel degelijk het verschil maakt.

Zo’n 6200 mensen registreerden zich voor de campagne Maai Mei Niet van Knack. Een succes en ongetwijfeld kende de campagne een ruimer bereik. Overal te lande zag je het effect, zowel in private tuinen als openbaar groen. Bij een bevraging tijdens De Grote Vlindertelling van Natuurpunt in juli gaf maar liefst twee derde van de deelnemers aan (een deel van) het gazon ongemaaid te laten. Of mensen die een deel van hun gazon niet maaien ook meer vlinders in de tuin hebben, valt aan de hand van de gegevens van De Grote Vlindertelling niet zomaar vast te stellen. Er zijn immers nog een reeks andere factoren die de aantallen vlinders in de tuin beïnvloeden, zoals de grootte en ligging van de tuin of de aanwezigheid van bloemen in borders die veel vlinders uit de omgeving aantrekken.

Afbeelding

Creatief maaien (foto: Simon Demeulemeester/Knack)

In het buitenland gebeurden experimentele studies om de effecten van gefaseerd maaien na te gaan. In Tübingen (Duitsland) nam, na zes jaar, het aantal plantensoorten met 30% toe in gazons die niet meer om de paar weken maar maximaal tweemaal per jaar gemaaid werden. In een park in het Engelse Saltdean was de insectendiversiteit 50 maal hoger in het minst gemaaide deel van het park.

In de Duitse deelstaat Saksen loopt sinds 2015 de actie ‘Puppenstuben gesucht – Blühende Wiesen für Sachsens Schmetterlinge’ (Poppenhuizen gezocht - Bloeiende graslanden voor vlinders in Saksen). Daarin worden stedelijke gazons die niet voor recreatie gebruikt worden, minder gemaaid. Zowel particulieren als openbare besturen kunnen gazons aanmelden voor het project. Wie dat doet, engageert zich om maximaal drie maal per jaar te maaien én bij elke maaibeurt 10 tot 30% van het gras ongemaaid te laten. Op vijf jaar tijd werden 640 gazons aangemeld bij dit project, goed voor een oppervlakte van 3.814m². In een selectie van gazons gingen onderzoekers, gewapend met sleepnetten, na hoeveel insecten er zich ophielden. Ze keken naar dagvlinders, bijen, kevers, roof- en zweefvliegen, sprinkhanen en wantsen, ... En zowel naar volwassen insecten (imago’s) als naar larven. In totaal werden in de gazons niet minder dan 260 verschillende soorten insecten gevonden. De diversiteit in ongemaaide gazons werd vergeleken met die in intensief beheerde gazons. Per bezoek aan een niet gemaaide vegetatie noteerden de onderzoekers 13 tot 25 soorten insecten; bij strakke gazons bedroeg dat aantal 0 tot 3 soorten. Dat niet minder dan 90 soorten als larve, nimf of rups werden aangetroffen toont aan dat heel wat insecten zich ook voortplanten in de gazons. Daarom is het belangrijk dat bij elke maaibeurt steeds een deel blijft staan: zo vermijd je dat alle rupsen, poppen, etc. worden afgevoerd met het maaisel.

Afbeelding

De ratelaar is één van de weinige sprinkhanen die ook op strakke gazons te vinden is. In tegenstelling tot de eveneens algemene krasser, die hoger gras nodig heeft. (foto: Leo Janssen)

Enkele van de gazons werden totaal niet meer gemaaid. De onderzoekers stelden vast dat dit leidt tot verruiging en dat de soortendiversiteit in de percelen weer afnam. Minstens éénmaal per jaar maaien en het maaisel afvoeren is een noodzaak om de bloemenrijkdom te behouden of te bevorderen. Natuurpunt ontwikkelde een beslisboom om het ideale maaischema voor jouw tuin te bepalen.

De Duitse onderzoekers besluiten dat het project een succes is, maar dat er nog een lange weg af te leggen valt, aangezien de overgrote meerderheid van de gazons in de regio niet deelnemen. Die conclusie kunnen we ongetwijfeld ook voor Vlaanderen trekken. Er valt nog veel natuurwinst te halen door een natuurvriendelijker beheer van particuliere en openbare gazons. Deelnemers aan telacties van Natuurpunt ontvangen al vele jaren tips hierrond, en met de actie Maai Mei Niet is nu ook een breder publiek overtuigd geraakt.

Meer tuintips vind je bij Mijn Tuinlab. Meer lezen over de resultaten van De Grote vlindertelling 2021 doe je hier. 

Tekst: Wim Veraghtert