Help! Er zit een kikker in mijn kelder!

Amfibieën zoeken tijdens het najaar vochtige, beschaduwde, vorstvrije plekjes op om er te overwinteren. Ook vochtige, donkere kelders of bergruimtes kunnen een geschikte schuilplaats vormen. Wat kan je doen als je zo'n diertje binnen aantreft?

Wanneer je een amfibie in jouw kelder zou aantreffen, kan je best eerst het weerbericht raadplegen. Is er op dat ogenblik geen grondvorst, dan kan je die kikker, pad of salamander best uit de kelder halen en vrijlaten op een geschikte locatie ergens in de tuin of in de buurt. Een (beschaduwde) houtstapel is een goede plek. Je kan ook zelf geschikte plekjes aanleggen door een houten plank (±1 m²) in je tuin te leggen. Let erop dat ze niet volledig tegen de grond ligt (ruimte van 1 cm volstaat) en bedek ze met een dik pak dode bladeren, kreupelhout, eventueel gemengd met een kleine hoeveelheid grasmaaisel. Een losse ondergrond met muizengangetjes is ideaal. Wanneer het begint te vriezen, zullen amfibieën aan de vorst proberen te ontsnappen door iets dieper in de grond te kruipen. In een losse bodem lukt dat makkelijker dan in een hardere bodemlaag. Mocht je een bruine kikker of een alpenwatersalamander binnenshuis vinden, dan kan je die ook aan de rand van een poel of (visvrije) tuinvijver plaatsen. Beide soorten overwinteren immers vaak in het water.

Hulpmiddelen
Enkel in erg strenge, lange, aanhoudende vorstperiodes kan je ‘kelderamfibieën’ tijdelijk laten overwinteren in een plastic box in de kelder. In de meeste dierenwinkels worden kleine plastic terraria verkocht met deksel (de zogenaamde faunaboxen). Leg in de box een laagje bladaarde die je regelmatig van vocht voorziet (bv. met een vernevelaar). Het deksel laat een goede ventilatie toe. Belangrijk: de temperatuur in de kelder mag niet hoger zijn dan 6°C.
Bij een hogere temperatuur kan je amfibieën tijdens de winter tijdelijk laten overleven in een terrarium waarvan de bodem bedekt is met een laag vochtige bladaarde (± 5 cm dik) waarin enkele schuilplaatsen beschikbaar zijn (platte steen, stuk boomschors, …). Bij temperaturen hoger dan 6°C zullen amfibieën echter niet in winterslaap gaan en zullen ze geregeld bijgevoederd moeten worden (bv. met kleine regenwormen). In het terrarium moet ook een plat schaaltje met wat water staan zodat de amfibieën zich kunnen bevochtigen om uitdroging te voorkomen.

Tijdelijk onderdak
Voor alle duidelijkheid: het is door het Besluit van de Vlaamse regering met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer (beter bekend als het Soortenbesluit) niet toegestaan om amfibieën te houden, tenzij daarvoor een afwijking werd verkregen bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Wanneer een kikker, pad of salamander op eigen kracht een plekje in jouw huis heeft opgezocht en het door de te koude buitentemperaturen niet is aangeraden om dit diertje buiten te plaatsen, dan kan je dus eventueel zorgen voor zeer tijdelijk onderdak. In de meeste gevallen zal het echter wel mogelijk zijn om het beestje in de natuur op een geschikt overwinteringsplekje te plaatsen. Want daar horen wilde dieren thuis: in de natuur, niet in huis.

Studiedag
Mocht je zelf interesse hebben in reptielen en amfibieën, dan ben je zeker welkom op de 12^de herpetologische studiedag die plaatsvindt op zaterdag 14 december 2019 in Mortsel. Het volledige programma vind je hier.

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie