Klein koolwitje wint tuinvlindertelling, maar aanhoudende hitte zorgt voor extreem lage aantallen

Het klein koolwitje was de meest gespotte vlinder tijdens de hittegolf-editie van het Grote Vlinderweekend van Natuurpunt. Het groot koolwitje kwam op de tweede plaats, gevolgd door de atalanta. Maar het opvallendst waren de erg lage aantallen per tuin: voor veel soorten bleek de vliegpiek al vroeger dan normaal voorbij, en tegelijk zijn heel wat nectarplanten uitgedroogd. 5840 Vlamingen telden 46.227 vlinders in hun tuin.

“De twaalfde editie was al met een week vervroegd om in te spelen op het veranderend klimaat”, zegt Wouter Vanreusel, vlinderexpert van Natuurpunt. “Maar dat bleek onvoldoende. Door de uitzonderlijke warmteperiode waren veel vlindersoorten, zoals de dagpauwoog dit jaar al erg vroeg voorbij hun piek, of zelfs volledig uitgevlogen.”

“De meeste vlinders kwamen dit jaar 2 tot 3 weken vroeger uit hun pop dan gemiddeld, en de levensduur van vlinders is bovendien korter als ze dankzij zonnige omstandigheden lange dagen kunnen vliegen en weinig nectar vinden”, verklaart Vanreusel.

In de gemiddelde Vlaamse tuin werden 7 exemplaren van 4 soorten geteld. Dat is hetzelfde resultaat als vorig jaar, toen het voorjaar ook bijzonder warm was, maar de aantallen zijn laag in vergelijking met gemiddelde jaren. Ter vergelijking: in 2016 werden gemiddeld 14 vlinders van 5 verschillende soorten gemeld.

Koolwitjes boven, koninginnenpage kruipt uit het dal
De koolwitjes waren de meest gespotte soorten. Het klein koolwitje was net als vorig jaar de talrijkste soort in Vlaamse tuinen. Op 2 volgt het groot koolwitje, dat in meer dan de helft van de Vlaamse tuinen gezien werd, een pak meer dan gemiddeld. Vorig jaar stond het groot koolwitje op de derde plaats. Nummer 3 was de atalanta, een trekvlinder. De top 10 ziet er verder als volgt uit: bruin zandoogje (4), boomblauwtje (5), oranje zandoogje (6), bont zandoogje (7), dagpauwoog (8), gamma-uil (9) en gehakkelde aurelia (10).

Opvallend is het mooie resultaat van de koninginnenpage. De grootste dagvlindersoort van ons land, met prachtig geelzwart gekleurde vleugels, werd in 12 procent van de tuinen gezien. Maar liefst 37% van de tellers gaf aan dat ze deze vlinder eerder dit jaar al konden spotten in hun tuin. Een teken van herstel na verschillende jaren van achteruitgang.

Afbeelding

Zoals verwacht hebben enkele zuiderse soorten van de hete zomer geprofiteerd om hun verspreiding naar het noorden voort te zetten. Op verschillende plaatsen werd de keizersmantel gezien, een grote oranje vlinder die normaal in bosgebieden leeft, maar zich door het warme weer ook ver daarbuiten begeeft. Het kaasjeskruiddikkopje dat tot 2009 niet voorkwam in Vlaanderen, wordt nu in alle provincies gezien.

Legt droogte een bom onder vlinderjaar 2019?
Door de aanhoudende droogte zijn veel nectarplanten verdroogd waarmee de volwassen vlinders zich voeden. Maar ook veel waardplanten, die het voedsel voor de rupsen vormen, staan er dor bij. Dit kan nefaste gevolgen hebben voor de volgende generatie, en dus ook op het aantal vlinders dat we volgend jaar gaan zien.

Top-10 Vlaanderen

Provinciale verschillen 

Het klein koolwitje stond in alle provincies op 1. In de rest van de top-10 zitten wel opmerkelijke verschillen tussen de provincies.

Antwerpen

Het klein koolwitje was net als vorig jaar de meest gespotte soort in de provincie. Het groot koolwitje, dat vorig jaar pas op de vijfde plaats stond, werd nu opvallend meer gezien. Het boomblauwtje klimt van de tiende naar de derde plaats. Gehakkelde aurelia en dagpauwoog waren bijna helemaal uitgevlogen, als gevolg van het uitzonderlijk warme weer. 

Limburg
Het klein koolwitje was net als vorig jaar de meest gespotte soort in Limburg. Het groot koolwitje klom van de vierde naar de tweede plaats en het boomblauwtje van de 11e naar de derde plaats. De zeldzame kleine parelmoervlinder werd in Limburg op verschillende plaatsen gezien.

Oost-Vlaanderen
Het klein koolwitje was net als vorig jaar de meest gespotte soort in Oost-Vlaanderen. Het groot koolwitje klom van de vijfde naar de tweede plaats en het boomblauwtje van de 15e naar de vierde plaats.

Vlaams-Brabant
Het klein koolwitje was net als vorig jaar de meest gespotte soort. Het groot koolwitje klom van de derde naar de tweede plaats en het boomblauwtje van de 12e naar de vijfde plaats. koninginnenpage van de 15e naar de 7e plaats.

West-Vlaanderen
Net als vorig jaar staat het klein koolwitje op 1 in West-Vlaanderen en de atalanta op 2. Het groot koolwitje stoot het oranje zandoogje (wat andere jaren heel talrijk is in de provincie) van de derde plaats. 

Het volledige rapport vind je hier.