Late start van de jaarlijkse paddentrek door poolwervel

De aanhoudende winter hield amfibieën dit jaar lang in winterslaap. Dit weekend komt daar verandering in. België zit niet langer in de greep van de poolwervel. Met dagmaxima rond 10 °C, geen nachtvorst meer en een zachte lenteregen, ontwaken tienduizenden padden, kikkers en salamanders uit hun winterslaap. De grote paddentrek is eindelijk begonnen.

Amfibieën brengen de winter meestal door aan land, verstopt onder bladeren, een houtstapel of ingegraven in een ondergrondse holte. In het voorjaar ontwaken ze en gaan ze op weg naar een voortplantingspoel. Doel: een partner zoeken en eitjes afzetten. Door het dichte Vlaamse wegennet moeten veel amfibieën tijdens die tocht een weg oversteken. Vaak eindigt zo’n tocht ‘op weg naar nieuw leven’ in een platte dood.

Natuurpunt coördineert jaarlijks in heel Vlaanderen paddenoverzetacties. Langs de trekroutes worden schermen geplaatst die de amfibieën naar ingegraven emmers leiden. Vrijwilligers controleren die emmers dagelijks en zetten alle amfibieën veilig over naar de andere kant van de weg.

173.336 dieren gered in 2017
Vorig jaar werden in 122 Vlaamse steden en gemeenten 235 overzetacties georganiseerd, goed voor 173.336 amfibieën die levend de weg werden overgezet. Het ging vooral om Gewone pad (77%), Bruine kikker (13%) en Alpenwatersalamander (5%). Maar ook zeldzame soorten als de Rugstreeppad, Heikikker, Kamsalamander en Vuursalamander werden in emmers aangetroffen. De hoogste aantallen amfibieën werden vorig jaar gered in de provincie Antwerpen (58.680), gevolgd door Oost-Vlaanderen (31.757), Limburg (29.626), Vlaams-Brabant (26.726) en West-Vlaanderen (26.547).

De Top 10 van de gemeenten waar in 2017 de meeste amfibieën werden gered ziet er als volgt uit: Oud-Heverlee (daar werden niet minder dan 8.718 amfibieën gered), Tessenderlo (8.221), Ieper (7.176), Schilde (6.695), Merksplas (5.424), Malle (5.103), Heist-op-den-Berg (4.940), Meeuwen-Gruitrode (4.543), Beringen (4.320) en Aalter (4.067).

Toch noteerden vrijwilligers vorig jaar jammer genoeg nog 10.460 verkeersslachtoffers. Dit is slechts het topje van de ijsberg. Op heel wat trekroutes is er immers geen ‘padden rescue team’ actief en het werkelijke aantal verkeersslachtoffers ligt dus ongetwijfeld aanzienlijk hoger.

Lange winter
Door de relatief lange winter komt de trek in 2018 pas laat op gang. Doorgaans bouwt die trek langzaam op met een trage start midden tot eind februari om te pieken in de eerste of tweede week van maart. Dit jaar kenden we enkele recordwarme dagen eind januari, wat zorgde voor een ongezien vroege eerste amfibieëntrek op 24 en 29 januari 2018. Daarna viel het helemaal stil, met dank aan de polar vortex. Maar nu breekt de paddentrek dus eindelijk in alle geweld los.

Amfibieën zijn vooral schemerdieren. De trek vat aan rond schemerduister en stopt rond middernacht. Ideale treknachten zijn nachten met avondtemperaturen van minimaal 8 °C, met een hoge luchtvochtigheid. Natuurpunt roept automobilisten op om aandacht te hebben voor de overstekende amfibieën en hun snelheid te minderen tot maximaal 30 km/u op plaatsen waar verkeersborden waarschuwen voor amfibieëntrek. Reden: bij lagere snelheden kunnen bestuurders overtrekkende padden, kikkers en salamanders gemakkelijker opmerken en ontwijken. Minstens even belangrijk: bij snelheden hoger dan 30 km sneuvelen ook veel amfibieën door het 'aanzuigeffect' van het voorbijrazende verkeer.

Ontdek waar jij mee kan helpen overzetten op www.paddenoverzet.be

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Foto: (Bruine kikker) Leo Vaes