Maakt Vlaanderen werk van de Europese ambities voor biodiversiteit?

Soorten verdwijnen razendsnel uit ons landschap. De belangrijkste oorzaak? Onze impact op hun leefgebied. Naast de ontregeling van het klimaat is die uitstervingsgolf één van de grootste uitdagingen van deze tijd. Europa ziet de bui hangen en kwam aanzetten met een biodiversiteitsstrategie én een natuurherstelwet. Wat doet Vlaanderen?

Tekst Jos Ramaekers / Uit Natuur.blad Herfst 2022

Al in 2001 lanceerde Europa een eerste decennium van de biodiversiteit, maar omdat de resultaten tegenvielen werd in 2010 een nieuwe poging gelanceerd. Met in 2020 opnieuw een teleurstellend resultaat. Met het dubbele initiatief van een biodiversiteitsstrategie en een natuurherstelwet gaat de derde poging verder dan de vrijblijvende beloftes van de vorige twee. Tegen eind dit jaar moeten alle landen concrete plannen op tafel leggen, met gebieden, doelen en maatregelen. 

Meer dan papieren bescherming

Voldoende leefruimte en de kwaliteit daarvan zijn de twee belangrijkste parameters voor behoud van natuur. Daarom staan er in de biodiversiteitsstrategie oppervlakte doelen. 30% van Vlaanderen moet een vorm van bescherming voor natuur krijgen en daarvan moet 1/3de een strikte bescherming genieten. Vlaanderen werkt momenteel aan een voorstel dat eind dit jaar aan Europa wordt bezorgd. Logischerwijs vormen de vogel- en habitatrichtlijngebieden de kerngebieden voor de plannen. We missen in de Vlaamse oefening echter verbinding van leefgebieden, robuustheid van natuur en meekoppeling van ander beleid (zoals waterbeleid). Het is ook nog onduidelijk welke maatregelen er komen om er meer dan een papieren bescherming van te maken.

Omdat natuur in de stad of in landbouwgebied buiten de biodiversiteitsstrategie vallen en omdat Europa ‘papieren bescherming’ wil voorkomen komt de nieuwe natuurherstelwet met verplichte maatregelen. 20% van iedere habitat op land en in zee moet tegen 2030 opnieuw gezond zijn. Dit nieuwe Europese wetsvoorstel is in juni gelanceerd en wordt de volgende twee jaar onderhandeld tot een verplicht kader om alle ecosystemen in Europa weer gezond te maken.

Klimaat en biodiversiteit, één strijd

Gezondere ecosystemen met een grotere biodiversiteit zorgen voor aanzienlijk betere resultaten om de gevolgen van klimaatverandering te milderen en rampen te voorkomen. Bovendien zorgen ze voor zuiver en voldoende water, schone lucht, gezondere bodems en algemeen welzijn. Met die initiatieven geeft Europa het goede voorbeeld voor de internationale klimaattop van december in Canada.

Maar wat doet Vlaanderen? Europa legt voor deze nieuwe initiatieven enkel de doelstellingen vast. De prioriteiten, maatregelen en middelen bepaalt ieder land of iedere regio zelf. Van de Vlaamse Regering mogen we dus een ambitieus eigen herstelplan verwachten met voldoende inspraak van wetenschappers, belangengroepen en burgers. Momenteel zijn we de Europese hekkensluiter op vlak van biodiversiteit. Een uitgelezen kans om daarvan weg te raken.