Koepelspinnen, in het Engels ‘velvet spiders’ oftewel fluwelen spinnen, behoren tot de mooiste achtpoters van Europa. Alles wat er bekend is van deze dieren is nu gepubliceerd in een online artikel. In België komt één soort voor uit deze familie: de Lentevuurspin.
Koepelspinnen (Eresidae) leven met name in Europa, Azië en Afrika. Daarnaast komt een enkele soort voor in Brazilië. De Engelse naam van koepelspinnen, ‘velvet spiders’ oftewel fluwelen spinnen, beschrijft het donkere, glanzende uiterlijk van deze spinnen. Sommige soorten hebben ook fel gekleurde tekeningen met rood, wit en zwart, zoals de zogenaamde vuurspinnen; hiervan komt één soort in ons land voor. De meeste koepelspinsoorten graven tunnels in de bodem en blijven vrijwel hun hele leven ondergronds.
Van de koepelspinnen komt er één soort voor in ons land, de Lentevuurspin (foto: René Krekels)
In een speciale uitgave van het open access tijdschrift ZooKeys is nu een taxonomische overzicht (68,5 MB) opgesteld, speciaal om de basiskennis van koepelspinnen samen te brengen. Hierin staan foto’s van de anatomische kenmerken van alle belangrijke soorten koepelspinnen. Het artikel bevat zowel portretachtige kleurenfoto’s en illustraties als gedetailleerde plaatjes van de elektronenmicroscoop van de kliertjes die deze spinnen gebruiken om zijde mee te maken.
Het internationale team dat de publicatie verzorgt, met als eerste auteur arachnoloog Jeremy Miller van NCB Naturalis, is bij de bestudering van de spinnenfamilie via DNA-onderzoek gestuit op een nieuw geslacht uit Israël. Dit nieuwe geslacht van de onder-de-grondlevende ‘fluwelen spinnen’ heeft de naam Loureedia gekregen, als eerbetoon aan een muzikant die zijn indrukwekkende carrière begon als leider van de jaren '60 rockband ‘The Velvet Underground’.
In België is één koepelspin aanwezig: de Lentevuurspin (Eresus sandaliatus). De soort is enkel van het Limburgse Lommel gemeld. De belangrijkste populatie bevindt zich op een terrein dat voor industrie bestemd is. De Belgische Arachnologische Vereniging Arabel, Natuurpunt en de lokale projectgroep Levend Zand proberen de stad Lommel, die eigenaar is van het terrein, te overhalen om minstens een belangrijk deel van deze letterlijk unieke populatie te redden. Recent nog besteedde het internationale persagentschap Reuters speciale aandacht aan de hachelijke situatie van de Lentevuurspin in België. Lommels burgemeester Peter Vanvelthoven verklaardde aan het persagentschap een corridor te willen voorzien waar de spin kan overleven. De corridor zoals die nu op tafel ligt, is echter ongeschikt voor de spin en bevat niet de minimale oppervlakte die nodig is om een levensvatbare populatie van de Lentevuurspin te kunnen herbergen. De betrokken natuurbeschermers vragen dan ook overleg met de stad Lommel over een zinvol alternatief.
In andere delen van de wereld staan koepelspinnen bekend als ’s werelds meest sociale spinnensoorten. De sociale soorten kunnen lokaal zeer algemeen zijn in delen van tropisch Afrika en Azië, met vaak opvallende kolonies verspreid over het landschap. Kolonies kunnen bestaan uit honderden nauw verwante individuen die deelnemen aan dramatische massale aanvallen op een prooi.
Tekst: Astrid Kromhout en Jinze Noordijk, EIS-Nederland en Koen Van Keer, Belgische Arachnologische Vereniging Arabel Foto's: René Krekels en Martin Forman
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief