Nieuwe Rode Lijst plaatst 40 vogelsoorten dichter bij de rand

Voor 40 vogelsoorten is het afgelopen jaar het risico toegenomen dat ze zullen uitsterven. Dat blijkt uit de internationale IUCN-rode lijst die BirdLife vandaag bekend maakte. In onze contreien kennen de Zomertortel, Kievit en Scholekster een zorgwekkende achteruitgang.

Verschillende soorten die bij ons voorkomen zijn het afgelopen jaar verder naar de afgrond gegleden: de Zomertortel, de Kievit en Scholekster. De Zomertortel was altijd een erg algemene zomergast in West-Europa, maar ging de voorbije 16 jaar wereldwijd achteruit met minstens 30 procent en krijgt op de IUCN-lijst het label ‘kwetsbaar’. In verschillende West-Europese landen, waaronder België, bedraagt die achteruitgang zelfs meer dan 90%. Vermoed wordt dat die achteruitgang te wijten is aan een combinatie van factoren, zoals het gebruik van chemische herbiciden waardoor de voedselvoorraden afnemen, het verlies aan geschikte broedplaatsen, maar ook de jachtdruk. Naar schatting worden in Frankrijk alleen al jaarlijks 40.000 Zomertortels afgeschoten. Dergelijke alarmerende cijfers nopen tot meer actie.

De IUCN-rode lijst is de mondiale standaard om de gezondheid van de natuur te meten. De lijst toont welke planten en dieren met uitsterven worden bedreigd en geeft informatie over hun verspreiding, leefgebied en de bedreigingen. Wetenschappers en natuurorganisaties wereldwijd verzamelden de gegevens, ook vrijwilligers van Natuurpunt werkten hieraan mee. Beleidsmakers gebruiken de lijst als uitgangspunt bij het vaststellen van prioriteiten voor natuurbescherming. Dankzij de lijst kunnen zorgwekkende trends gesignaleerd worden zodat met gerichte beschermingsmaatregelen ingegrepen kan worden. 

Afbeelding

 De ernstig bedreigde Aasgier. (foto: Sergey Yeliseev)

De natuurorganisatie Birdlife is officieel rapporteur voor de IUCN-rode lijst voor vogels. Uit de update van die lijst voor het jaar 2015 blijkt de toestand op wereldschaal vooral kritiek voor de Afrikaanse gieren. 4 van de 11 gierensoorten die voorkomen op het continent zijn het afgelopen jaar verder opgeschoven naar de rand. De Kapgier, Witruggier en Witkopgier en Rüppells gier kregen in deze update van de rode lijst het label  ‘ernstig bedreigd’ toebedeeld. De Aasgier had dat label al in de vorige versie van de lijst. Voornaamste oorzaken zijn vergiftigd aas, het gebruik van gieren in traditionele geneeskunde, opzettelijke vernietiging door stropers (gieren kunnen namelijk de aanwezigheid van stropers verraden bij de autoriteiten wanneer ze wild hebben geschoten) maar ook het falen om een strenge wetgeving vast te leggen rond het gebruik van diclofenac (een ontstekingsremmer die ook in de veeteelt wordt gebruikt) in de vrije natuur. Birdlife is gestart met een crowdfundingactie om het lot van de gieren snel te verbeteren.

23 soorten hebben het geluk om een beweging in tegenovergestelde richting te maken, zoals de Chathamstormvogel en de Seychellenrietzanger. In sommige gevallen gaat het om een accurater beeld van de verspreiding van de soort, in andere om geslaagde acties van natuurbeschermers. Zo klom de Audouins meeuw terug uit het dal dankzij de gerichte bescherming van de Ebrodelta in Spanje. Ooit was het ‘s werelds zeldzaamste zeevogel, met in 1975 nog maar 1000 paren wereldwijd. Intussen broeden 20.000 paren in het westelijk deel van het Middellandse zeegebied.

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Wim Dirckx & Sergey Yeliseev