Samenleven met zeehonden: puppyseizoen in volle gang!

Lange tijd was het moeilijk om een zeehond aan onze kust te spotten, maar de laatste jaren maken ze hun comeback. Vaste rustplaatsen zijn de havengeul in Nieuwpoort en het ‘Klein Strand’ in Oostende, waar ze zo goed als dagelijks opdagen. Daarnaast komen ze eveneens, op vrij regelmatige basis, uitrusten op onze stranden langsheen de Belgische kustlijn. Hun aanwezigheid stelt ons voor nieuwe uitdagingen, zeker met het puppyseizoen in volle gang: hoe leven we samen met zeehonden aan onze drukke kust?

Grijze en gewone zeehond

Aan onze Belgische kust komen twee soorten zeehonden voor: de gewone zeehond (Phoca vitulina) en de grijze zeehond (Halichoerus grypus). De grijze zeehond maakt een serieuze opmars en de populatie aan onze kust is de laatste tijd enorm toegenomen, dit tegenover een stabiliteit en eerder een lichte terugloop van de gewone zeehond. In Nieuwpoort zien we meer gewone zeehonden, in Oostende ter hoogte van de Westelijke Strekdam zien we voornamelijk grijze zeehonden. In de winter, bij ons van half december tot half februari, is het grijze puppyseizoen volop aan de gang. De pups van de grijze zeehonden worden vanaf eind november in Engeland geboren. Na drie weken zogen laat de moeder ze in de steek en komen ze uitrusten op onze stranden. In tegenstelling tot vorig jaar, waar we voornamelijk puppy’s aantroffen aan de westkust, liggen ze momenteel voornamelijk aan de oostkust.

Rustende zeehonden in de haven van Nieuwpoort (foto: Pierre Verhees)

Puppyseizoen in volle gang

In de winterperiode worden de puppy's van grijze zeehonden geboren. Ze komen regelmatig uitrusten op onze stranden. Niet elke jonge zeehond heeft hulp nodig. Jonge zeehonden zijn meestal alert en komen naar het strand om op adem te komen. Hoe meer rust het diertje heeft, hoe groter de kans dat het gewoon verder kan leven in onze mooie, bijzondere Noordzee en niet naar een zeehondenopvang hoeft. 

De vrijwilligers van het NorthSealTeam staan in direct contact met SEA LIFE Blankenberge. Zij volgen op hoe het met het dier gaat. Uit onderzoek is gebleken dat zeehondenmoeders hun jong soms langdurig alleen laten. Het volwassen dier gaat dan jagen en komt daarna terug naar het jong. Dit gebeurt met name bij grijze zeehonden, omdat de pups van deze soort de eerste weken niet in het te water gaan. Ook na de zoogtijd liggen pups nog dagenlang op het droge. De moeder heeft het jong dan al verlaten en de pup teert op zijn vetreserves. Na de zoogtijd van een maand is het jong zo verzadigd door de moddervette zeehondenmelk, dat het een tijd duurt voor zijn behoefte aan eten groot genoeg wordt en dat hij op jacht gaat. Pas als de honger gaat knagen, begint de zeehond met jagen.

Wat moet je doen als je een zeehond tegenkomt? 

- Blijf op verrekijker-afstand (minstens 30m) van de zeehond.

- Hou honden aan de lijn en ver van het dier.

- Bel het nummer van het NorthSealTeam 0491/74 32 78 of van het Sea Life Rescue Team 0477/34 58 90

- Tip: maak een zo duidelijk mogelijke foto of  filmpje (op minstens 30 m afstand van het dier) en bezorg dit via bovenvermelde whatsapp-nummers, zodat verzorgers het geval ook op afstand kunnen beoordelen.

Welke gevolgen heeft hun spectaculaire comeback?

De laatste jaren worden de gewone en de grijze zeehond vaker gezien aan de Belgische kust en zelfs in de Schelde. De dieren, uit de groeiende kolonie zeehonden aan de kust van Engeland, vinden steeds vaker hun weg naar de Belgische kust. Hier en daar zijn al borden geplaatst met gedragsregels om de zeehonden te beschermen. Deze borden vermelden onder andere dat honden aangelijnd moeten zijn en dat er minstens 30 meter afstand gehouden moet worden. Het NorthSealTeam, een team van vrijwilligers opgericht om de zeehonden te beschermen, wil op korte termijn langs de hele Belgische kustlijn uniforme borden plaatsen. Er is daarover al overleg geweest met de provincie West-Vlaanderen, de kustgemeenten, Sea Life Blankenberge en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). 

In de zomer van 2022 kon het NorthSealTeam een zogende pup van de gewone zeehond waarnemen op de oever van het natuurgebied De IJzermonding, die daar geboren leek te zijn. In samenspraak met het Agentschap Natuur en Bos werd de geboorte stil gehouden om overlast te vermijden van eventuele kleine bootjes die dicht tegen de oever zouden varen om het te benaderen. De jonge zeehond werd nog de gehele zomer gespot in de omgeving van de IJzermonding.

In 2021 waren er ook  een indrukwekkend hoog aantal onthoofde zeehonden. De oorzaak was hoofdzakelijk het vastzitten in warrelnetten van vissers. Bij het ophalen van de netten komen de zeehonden om het leven. De meeste onthoofde zeehonden spoelen aan vanuit de Franse wateren, waar men bij beroepsvisserij veel gebruik maakt van warrelnetten. De reglementering voor het gebruik van warrelnetten is onlangs gewijzigd en dit heeft blijkbaar resultaat, aangezien er in 2022 opmerkelijk minder gevallen zijn van aangespoelde, onthoofde zeehonden. In Nieuwpoort werd de strandvisserij een tijdje verboden, omdat er in één week tijd 5 zeehonden dood op het strand lagen. Er werd een oplossing gezocht: enkel platte netten en kartenetten mogen nog gebruikt worden. Die moeten voorzien zijn van een voornet, dat verhindert dat een zeezoogdier in het net zwemt tot het einde en daar gevangen zit en verdrinkt. Iedere strandvisser moet bij aanvang zijn net, voorzien van zichtbaar nummer, tonen aan de verantwoordelijke ambtenaar. Natuurpunt is positief over deze beslissing en de strandvisser kan zijn hobby verder uitvoeren zonder bijvangsten van zeehonden.

Rustende zeehonden op het Klein strand in Oostende (foto:Mike Paci).

Geniet van de zeehonden, maar op afstand

Onze veel te drukke kust is niet de ideale rustplaats voor zeehonden. Maar ze zijn er en we moeten ermee leren samenleven. De zee en de stranden zijn de natuurlijke habitat van zeehonden. Ze hebben, na het intense jagen en soms toch wel fysiek zware leven in zee, nood aan rust op het strand. Dit kan meerdere uren, of bij puppy’s, soms enkele dagen zijn. We kunnen van hun aanwezigheid in de vrije natuur genieten, wat uniek is. Maar wel met het nodige respect.Ondanks hun knuffelbare uiterlijk, zijn zeehonden wel degelijk roofdieren met scherpe tanden.

Het puppyseizoen van de Grijze zeehond is in volle gang, dus je kan de komende tijd regelmatig een rustende puppy aantreffen op het strand.

Auteurs: Inge De Bruycker (NorthSealTeam) en Luc David (Kustwerkgroep Natuurpunt)