Steeds minder vogels slachtoffer olielozingen aan Belgische kust

Sinds het begin van de tellingen in 1962 zijn nog nooit zo weinig met olie besmeurde dode vogels aangetroffen op de Belgische stranden. Reden voor het goede nieuws? Er wordt steeds minder olie geloosd in de Noordzee, nochtans een van de drukst bevaren routes ter wereld. Dat blijkt uit onderzoek van Eric Stienen en collega’s van het INBO dat recent verscheen in het vakblad Marine Pollution Bulletin. Eerder publiceerde het INBO al een eigen rapport.

De tellingen van de olieslachtoffers gebeuren grotendeels door vrijwilligers. Zij lopen een vast traject langs het strand en geven hun waarnemingen door. Walter Wackenier, vrijwilliger bij Natuurpunt Westkust, spant de kroon. Hij legde de afgelopen jaren al meer dan 1743 km af op zoek naar aangespoelde vogels.

De vuile jaren ‘60

Hoewel de studie alle zeevogels omvat, neemt de zeekoet een speciale plaats in. Zeekoeten zijn bijzonder gevoelig voor olievervuiling, en wordt daarom internationaal als een indicator gebruikt. Internationaal is vastgelegd dat de Noordzee een goede milieukwaliteit heeft wanneer minder dan 10 procent van de zeekoeten besmeurd is met olie. Daar zijn we nog niet. Nu is ongeveer 15 procent van alle gestrande zeekoeten besmeurd met olie. Maar toch is de verbetering al spectaculair: in de jaren ‘60 was het gemiddeld 99 procent.

Ook voor andere vogels vertoont de oliebevuilingsgraad een opvallende daling. In de beginjaren van de tellingen was steeds meer dan 60% van de vogels met olie besmeurd, de laatste jaren is dat minder dan 20%.

In totaal werden er meer dan 20.000 vondsten van vogels, schildpadden of zoogdieren gemeld, waarvan 99.8% vogels. Van de vogels behoorde 32,4% tot de alkachtigen (zeekoet, alk, kleine alk, papegaaiduiker of kortbekzeekoet) en 32,0% tot de meeuwen. Van de overige soortgroepen werden relatief minder exemplaren gevonden (10,4% of minder).

Steeds minder gestrande vogels

Het totaal aantal gestrande vogels – het totaal van olieslachtoffers en andere aangespoelde vogels -  dat jaarlijks wordt gevonden langs de Belgische kust vertoont een sterk dalende trend. In de beginjaren werden gemiddeld meer dan 5 vogels per km strand gevonden. Tegenwoordig is dat minder dan 1 vogel per km. Die afname houdt waarschijnlijk vooral verband met de dalende oliebevuiling. waardoor minder vogels sterven op zee en er dus minder vogels aanspoelen, stellen de onderzoekers. Een afname van het aantal vogels op zee, wat eveneens een dalende trend in het aantal gevonden zeevogels zou kunnen verklaren, lijkt niet waarschijnlijk. Er is geen duidelijke afname van het aantal niet-besmeurde vogels dat wordt gevonden. 

Succesvolle beleidsmaatregelen tegen illegale lozingen

De cijfers bevestigen eerdere conclusies over de daling van het aantal illegale olielozingen op zee, zoals onlangs gemeld door het BMM die problematiek opvolgt via luchtwaarnemingen. De erkenning van de Noordzee door de Internationale Maritieme Organisatie als ‘Special Area’ voor olielozingen door schepen en de goedkeuring van de Europese Havenontvangstrichtlijn. Ook de strafrechtelijke vervolging van illegaal lozende schepen speelt zeker een rol, stellen de onderzoekers.

Vossen aan de haal met kadavers

Het aantal vogels dat geschikt is voor het onderzoek naar olievervuiling (en ook voor verder inwendig onderzoek en dieetanalyse) neemt sterk af. Enerzijds omdat er alsmaar minder besmeurde vogels aanspoelen en anderzijds omdat de aangespoelde kadavers steeds vaker worden aangevreten. Dat laatste houdt waarschijnlijk verband met de toename van het aantal vossen langs de kust.

Publicatie: Long-term monitoring study of beached seabirds shows that chronic oil pollution in the southern North Sea has almost halted - Eric W.M. Stienen, Wouter Courtens, Marc Van de walle, Nicolas Vanermen, Hilbran Verstraete, Marine Pollution Bulletin, Volume 115, 15 February 2017 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025326X16310050