Tweede topjaar op rij voor Veldparelmoervlinder

De Veldparelmoervlinder is een zeldzame verschijning in Vlaanderen. Toch waren de kansen om hem te zien dit jaar het grootst in lange tijd. De oranje-geelgeblokte dagvlinder lijkt een prima jaar te kennen. Samen met een goed 2014 leidt dat tot een voorzichtige uitbreiding van zijn verspreiding. Toch heeft de soort gerichte maatregelen nodig om op termijn te overleven in Vlaanderen.

De Veldparelmoervlinder was tot in de jaren 70 wijd verspreid in het oosten van Vlaanderen, maar ging daarna snel achteruit. In de jaren 90 was het al een grote zeldzaamheid en op het dieptepunt bleven er maar 3 kleine populaties over in Vlaanderen. Buiten die zones werd het leefgebied ongeschikt door het intensieve landgebruik in Vlaanderen (landbouw, bebouwing). Dankzij een gerichte aanpak van natuurbeschermers (met onder andere een aangepast maaibeheer en gericht beschermen van bedreigde rupsennesten) konden de resterende populaties overleven en zelfs voorzichtig groeien. En dat lijkt nu zijn vruchten af te werpen.

Afbeelding

(foto Kevin Feytons)

Door een aantal opeenvolgende jaren met gunstige weersomstandigheden voor de vlinders, zijn de aantallen de voorbije twee jaar sterk gestegen. In 2014-2015 waren er dubbel zoveel waarnemingen als in 2012-2013. Wanneer de dichtheid aan soortgenoten te hoog is, worden dagvlinders gestimuleerd om andere oorden op te zoeken. Dat leidde intussen al tot enkele nieuwe kolonisaties, zelfs over grenzen heen. Het verspreidingsgebied van de soort nam de voorbije 4 jaar toe met 40% ten opzichte van de 4 jaar daar voor.

Zo’n kolonisatie gebeurde in 2010 vanuit de Zutendaalse populatie naar het mijnterrein van Eisden en de Sint-Pietersberg net op de grens. Vanuit Balen breidde de vlinder zich dan weer uit richting Lommel en Postel en vorig jaar werd een nieuw natuurgebied gekoloniseerd in Bergeyk (Nederland) dat eerder uit landbouwgebruik werd genomen. De omstandigheden lijken er na enkele jaren verschralingsbeheer perfect voor de Veldparelmoervlinder. Die heeft onbemeste graslanden nodig met veel Smalle weegbree, en een divers bloemenaanbod. Helaas zijn dergelijke graslanden die vroeger alomtegenwoordig waren, nu steeds zeldzamer. De meeste graslanden worden sterk bemest of veel te intensief gemaaid. Bovendien ontbreekt het in ons dichtbebouwde landschap aan verbindingen of ruimtelijke eenheid, ook al omdat ook wegbermen veelal te grootschalig worden gemaaid (of verruigen door een gebrek aan beheer). Veel pogingen tot kolonisatie van nieuwe gebieden gaan daardoor verloren. Dat de soort daartoe pogingen onderneemt, bewijzen losse waarnemingen ver buiten gekende leefgebieden zoals in 2014 in Geel en Beringen en dit jaar langs het Albertkanaal in Gellik.

Dat de Veldparelmoervlinder een prima jaar kent, betekent helaas nog niet dat de soort in Vlaanderen is gered. Voor een duurzame bescherming is een goede ruimtelijke visie nodig, en ecologisch graslandbeheer op het terrein. Aangezien deze vlinder vooral buiten de klassieke natuurgebieden voorkomt, is een soortbeschermingsprogramma van de overheid dan ook meer dan ooit nodig. Doordat deze vlindersoort al uitgebreid werd onderzocht in binnen- én buitenland is de nodige kennis hiervoor al voorhanden, en zou op beperkte tijd een volwaardig actieplan kunnen worden opgesteld.

Tekst: Wouter Vanreusel, Natuurpunt Studie
Foto: Kevin Feytons