Uitkijken in 2016 naar de Kuifhaarmuts, de Goudjakhals en Gebobbelde piemel

Door de klimaatsopwarming breidt een aantal zuidelijke, warmteminnende soorten hun verspreidingsgebied naar het noorden uit. Die opmars is al een hele poos bezig en elk jaar wordt het lijstje van ‘zuiderlingen’ die ons land bereiken langer. Ook in 2016 maakt een gans contingent haar opwachting.

In  2015 waagden we er ons al aan: een voorspelling van nieuwkomers. We stelden toen Braamparelmoervlinder, Hop, Schemerlibel, Dennenprocessierups en ‘Aardsterachtige aardappelbovist’ voor. Braamparelmoervlinder meldde zich effectief ook aan. Die vier andere blijven op de shortlist voor 2016 staan. Een nieuwe blik in onze kristallen bol voegt de volgende soorten aan het lijstje toe.

Scheefbloemwitje

Afbeelding

Het Scheefbloemwitje, de dubbelganger van het Klein koolwitje; foto: Pieter Vantieghem

Met deze voorspelling spelen we op veilig. Het Scheefbloemwitje trappelt aan onze landsgrenzen. Deze dubbelganger van het Klein koolwitje werd in 2015 voor het eerst in Nederland opgemerkt, op een boogscheut van de Belgische grens. Deze dagvlinder is al enkele jaren aan een opmars in West-Europa bezig en is dus op zijn minst in Zuid-België ook te verwachten. Alle foto’s van koolwitjes die via www.waarnemingen.be worden ingevoerd, worden alvast minutieus gescreend door alerte dagvlinderexperts.

Kuifhaarmuts

Het Kuifhaarmutsmos komt oorspronkelijk uit de Zuid-Europese bergen, maar zal hoogstwaarschijnlijk ook in Vlaanderen niet lang meer op zich laten wachten; foto: Henk Siebel

Mossen planten zich voort via sporen die zich over grote afstand door de wind verspreiden. Dat er dus ook zuiderse mossen opduiken in ons land, is geen verrassing. Bovendien is het herkennen van al die mossoorten geen sinecure: slechts een beperkt aantal specialisten houdt zich met mossen bezig. Dat de Kuifhaarmuts - die nog nooit in Vlaanderen gezien is - nu al bij ons voorkomt, kunnen we dus niet uitsluiten. In Nederland dook de soort al in 2015 op. Deze soort was vooral bekend uit bergketens in Zuid-Europa, maar weet dus ook in een Nederlandse woonwijk stand te houden.

Goudjakhals

Afbeelding

Samen met de wolf maakt ook de Goudjakhals zijn terugkeer in Europa; foto: Miha Krofel

Spectaculaire zoogdieren zoals wolven kwamen de voorbije jaren meermaals in de media. De kans is groot dat we de komende jaren ook van de Goudjakhals zullen horen. Dit prachtige zoogdier wordt steeds vaker gezien in Centraal - en West-Europa. Een recente waarneming in Duitsland,  op 200 km van de Nederlandse grens, geeft aan dat de soort ook in België zou kunnen opduiken. De goudjakhals is wel een vreemde eend in de bijt: zijn opmars is, in tegenstelling tot de andere soorten in dit bericht, niet meteen klimaatgerelateerd.

Franse prairiesprinkhaan

Bij onze Noord-Franse buren dook de Franse prairiesprinkhaan al op; foto: Wikipedia.org

‘Nog niet in België waargenomen, maar gezien het voorkomen in Noord-Frankrijk wel te verwachten’, meldt de website van de sprinkhanenwerkgroep Saltabel. Wie het kaartje van Euchortippus declivus op deze Franse website bekijkt, kan zien dat deze soort al in de meeste Noord-Franse departementen voorkomt. Sprinkhanen - en  zeker langvleugelige soorten zoals de Prairiesprinkhaan -  zijn goede verbreiders. De kans dat de Franse prairiesprinkhaan binnenkort in ons land zal opduiken, is dan ook reëel.

Gebobbelde piemel en ander fraais uit de Noordzee

Afbeelding

De Phallusia mammillata of 'Gebobbelde piemel'; foto: Wikipedia.org

In de Noordzee stoten dieren nauwelijks op migratiebarrières. Zuiderse soorten kunnen er  gemakkelijk noordwaarts opschuiven. Een wijziging in o.a. de temperatuur van het zeewater zorgt voor een toename van warmteminnende soorten. Bovendien worden veel van die soorten, die normaal aan een traag tempo zouden oprukken, geholpen door pleziervaart: door zich aan boten vast te hechten, kunnen ze gemakkelijk en snel grote afstanden overbruggen. Ook tal van exoten hebben zich op die manier verspreid: het Onverwacht mosdiertje en de Japanse oester wisten op die manier al eerder onze kust te bereiken. Warmteminnende soorten die nog niet in België gemeld zijn, zijn de zakpijp Phalulusia mammillata en de borstelworm Sabella spallanzanii. Die eerste komt ondermeer voor aan de Zuid-Engelse kusten. Het dier heeft nog geen Nederlandse naam, maar een letterlijke vertaling van de wetenschappelijke naam leidt tot ‘Gebobbelde piemel’. De vermelde borstelworm is een juweeltje. Mits een beetje hulp van de pleziervaart zouden beide soorten ook onze kust kunnen bereiken.

Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt studie; foto's: Miha Krofel, Pieter Vantieghem, Henk Siebel en Wikipedia.org
Met dank aan Dirk De Beer (Antwerpse mossenwerkgroep) en Hans De Blauwe (Belgische strandwerkgroep).