Vlaams-Brabantse kerkzolders van levensbelang voor vleermuizen

Op Vlaams-Brabantse kerkzolders huizen belangrijke populaties Grootoorvleermuizen, Laatvliegers en Ingekorven vleermuizen. Dat blijkt uit een onderzoek dat vrijwilligers van de Vlaams-Brabantse Vleermuizenwerkgroep vorige zomer uitvoerden. Tijdens het onderzoek werd het dna van vleermuizenkeutels geanalyseerd.

Van de in totaal 380 Vlaams-Brabantse kerkzolders werden er afgelopen zomers 144 bezocht in de provincie Vlaams-Brabant. Het ging daarbij voornamelijk om klassieke kerken met een puntdak. Op driekwart van de zolders werden sporen van vleermuizen teruggevonden. Sporen, want het is relatief moeilijk om in de nokkenstructuren van een kerkzolder zichtwaarnemingen te doen van dieren die liefst zo ver mogelijk in balkspleten en onder houten dakbekledingen wegkruipen.

Tijdens hun onderzoek verzamelden de vrijwilligers daarom sporen: vleermuizenkeutels. Die geven heel wat informatie prijs over de vleermuizen: de grootte geeft een indicatie over de soortgroep, het aantal geeft een indicatie om de populatiegrootte in te schatten en de ouderdom van de keutels wijst aan of de zolder recent nog bezocht werd door vleermuizen of niet. Bovendien leveren verse keutels nog heel wat extra informatie. Via een dna-analyse, die door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) uitgevoerd werd, kon exact bepaald worden welke soorten zich op de onderzochte zolders schuilhielden.

Afbeelding

De resultaten zijn verbluffend: in totaal werden zeven verschillende soorten aangetroffen op de Vlaams-Brabantse kerkzolders. Gewone grootoorvleermuizen blijken dé kerkvleermuizen bij uitstek te zijn: die werden verspreid over de provincie waargenomen. Ingekorven vleermuis, Grijze grootoorvleermuis en Laatvlieger zijn soorten die exclusief gebonden zijn aan grote zolders. Dergelijke zolders zijn voor deze soorten dan ook van uitzonderlijk groot belang (en zelfs onmisbaar) voor het behoud van de populaties. Voorts werden ook een aantal belangrijke nieuwe populaties ontdekt van de Baardvleermuis, en werd een Franjestaartkolonie gevonden op de zolder van het kasteel van Horst. Dat laatste kwam als een verrassing: Franjestaarten verblijven immers nagenoeg steeds in boomholten.

Deze grootschalige inventarisatie toont opnieuw het belang aan van onverstoorde verblijfsplaatsen voor vleermuizen. Uit de Rode lijst van de zoogdieren in Vlaanderen uit 2014 bleek dat het niet goed gaat met vleermuizen in Vlaanderen: twee derde van de soorten is bedreigd. Om belangrijke zolders als kolonieplaatsen te behouden en eventueel nog te verbeteren door specifieke inrichtingen, heeft de vleermuizenwerkgroep duidelijke aanbevelingen gedaan per kerkzolder.

Het onderzoek kreeg financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant en werd uitgevoerd door vrijwilligers van de Vleermuizenwerkgroep. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) stond in voor de dna-analyse van de vleermuizenkeutels. De kerkfabriek gaf toestemming om de zolders te onderzoeken.

In het rapport zijn de bevindingen en aanbevelingen van dit onderzoek terug te vinden.

Tekst: Wout Willems, Natuurpunt