Vleermuizen als bondgenoten in de strijd tegen schadelijke Aziatische fruitvlieg

Vleermuizen eten enorme hoeveelheden insecten. Zo vangt elke dwergvleermuis méér dan 300 insecten per nacht. Bij veel vleermuissoorten behoren ook insecten die schade veroorzaken in de landbouw tot het dieet. In Amerika werd aangetoond dat deze insectenvraat door vleermuizen de populaties van die schadelijke insecten beperkt, en vleermuizen daarom een gigantische economische waarde hebben. Maar bij ons in West-Europa is de rol van vleermuizen in de landbouw veel minder onderzocht. Nochtans jagen onze soorten ook vaak in agrarische landschappen. Een eerste belangrijke stap is onderzoeken of vleermuizen bij ons ook insecten eten die belangrijke schade toebrengen bij landbouw.

Onderzoekers van de vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt, Bionet Natuuronderzoek en Proefcentrum Fruitteelt vzw (pcfruit vzw) onderzochten daarom of vleermuizen die in Limburgse boomgaarden foerageren plaaginsecten op hun menukaart staan hebben. Daarvoor vingen ze in de zomer van 2016 jagende vleermuizen met mistnetten in verschillende boomgaarden. De gevangen vleermuizen, gewone dwergvleermuizen en gewone grootoorvleermuizen, werden eventjes bijgehouden tot ze een keutel legden, voor ze weer vrijgelaten werden. Daarnaast werden ook keutels verzameld onder twee vleermuiskolonies in een loods temidden van fruitboomgaarden. In samenwerking met de Universiteit van Turku in Finland werd DNA uit de verzamelde keutels gehaald, zodat we inzicht kregen in welke soorten allemaal gegeten werden. De resultaten van dit onderzoek werden recent gepubliceerd in het vleermuizen-vakblad Barbastella.

Suzukii fruitvlieg - Oregon Department of Agriculture (Foto: creative commons)

Tussen de 37 insectensoorten die teruggevonden werden in het dieet van de beide soorten, werden drie soorten gevonden die voor schade zorgen in de fruitteelt. De belangrijkste soort hierbij is de zeer schadelijke suzuki-fruitvlieg (Drosophila suzukii), die gevonden werd in het dieet van de gewone dwergvleermuis.  Eén van de vijf stalen van gewone dwergvleermuis bevatte deze soort, wat meer is dan eerdere studies uit het buitenland detecteerden. De suzuki-fruitvlieg is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-oost Azië maar werd door de mens onbedoeld ingevoerd in Amerika en Europa, waar de kleine vliegjes voor enorme schade zorgen in de fruitteelt. Bij ons dook ze zo’n tien jaar geleden op, en ondertussen wordt de schade in de fruitteelt op zo’n 20 miljoen euro per jaar geschat. In tegenstelling tot andere fruitvliegen die vooral rot fruit uitzoeken, verkiest de suzuki-fruitvlieg namelijk rijpend fruit - voornamelijk kersen, frambozen, pruimen en bosbessen - om haar eitjes in te leggen. De larven vernietigen dan de vruchten voor de fruittelers ze kunnen oogsten. Doordat de larven onder de vruchthuid in rijpend fruit zitten, is de soort erg moeilijk te bestrijden.

Ondanks hun groot nut hebben vleermuizen het niet gemakkelijk in Vlaanderen. De meeste soorten zijn sterk bedreigd door verlies aan leefgebied, verblijfplaatsen, pesticidengebruik en nachtelijk kunstlicht. In fruitboomgaarden zijn verschillende acties mogelijk om vleermuizen te helpen, zoals het aanplanten of behouden van hagen, houtkanten en oude of holle bomen, het aanleggen van poelen en het beschermen of creëren van verblijfplaatsen. Ook het reduceren van pesticiden die gevaarlijk zijn voor vleermuizen, kan bijdragen. Zulke acties zijn niet alleen belangrijk voor de bescherming van vleermuizen, maar helpen ook de landbouw.

Tekst: Daan Dekeukeleire (Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)