Waarom natuurherstel cruciale factor is om Akkoord van Parijs te halen

1,5°C opwarming is een harde planetaire grens, zo waarschuwt internationaal gerenommeerd wetenschapper Johan Rockström in een wereldwijd druk bijgewoonde webinar vorige week. Overschrijden we die grens, dan treden grote zichzelf versterkende mechanismen in werking die het klimaat op hol kunnen doen slaan. We moeten dus snel en drastisch onze uitstoot reduceren en natuurherstel kan daar een belangrijke rol in spelen, aldus nog de wetenschapper. We moeten er dus alles aan doen om de ambitieuze doelen van de Europese Commissie voor natuurherstel te steunen.  

Wat zijn planetaire grenzen?

Het begrip planetary boundaries (planetaire grenzen) gaat over de milieugrenzen waarbinnen de mensheid moet blijven om een duurzaam voortbestaan mogelijk te houden. Johan Rockström, een Zweeds wetenschapper, introduceerde het concept in 2009 samen met 28 andere wetenschappers en het is sindsdien een wereldwijd erkend instrument. Overschrijden we de 9 planetaire grenzen, dan verhoogt het risico dat we catastrofale, grootschalige, abrupte of onomkeerbare milieuveranderingen genereren.

6 grenzen overschreden

Zes van de 9 grenzen zijn al geheel of gedeeltelijk overschreden. Voor de stikstof en fosforcyclus, de chemische verontreiniging (plastics) en biodiversiteitsverlies zijn de grenzen al zeer ruim (met grote wetenschappelijke zekerheid) overschreden. Ook voor het omzetten van natuur naar landbouwgrond en klimaatverandering zitten we al over de grens waardoor grootschalige veranderingen in gang kunnen gezet worden die duurzaam leven op Aarde onmogelijk maken. Voor watergebruik zijn de veilige grenzen al gedeeltelijk overschreden. Toch toont het concept ook dat - wanneer we snel en doortastend ingrijpen - we terug binnen de veilige grenzen kunnen komen. Zo werd de aantasting van de ozonlaag al teruggeschroefd tot binnen de veilige grenzen.

1,5°C opwarming is harde planetaire grens

De haalbaarheid van de afspraak in het klimaatakkoord van Parijs om de wereldwijde klimaatopwarming te beperken tot 1,5°C wordt steeds vaker in twijfel getrokken. Toch waarschuwt Rockström dat die anderhalve graad de harde wetenschappelijke planetaire grens is voor klimaatopwarming. Gaan we daarboven dan komen we steeds sterker in de gevarenzone van verschillende feedbackmechanismen die elkaar en de klimaatopwarming versterken en op hol kunnen doen slaan. Denk bijvoorbeeld aan het smelten van de boreale permafrost waardoor extra methaan zou vrijkomen, een broeikasgas dat 30 tot 70 keer sterker is dan CO2. “Het beperken van de klimaatopwarming tot de planetaire grens is dan ook de belangrijkste en meest urgente uitdaging waar we als mensheid voor staan,” aldus Rockström. “De netto broeikasgasuitstoot moet dan ook snel en drastisch naar nul gebracht worden en natuurbehoud en herstel spelen daar een belangrijke rol in”.

Afbeelding

Belang van natuurherstel

Wereldwijd kan het beschermen en herstellen van natuur een substantiële bijdrage (38%) leveren om de ca 45 gigaton die we nu jaarlijks uitstoten te reduceren. In Vlaanderen kunnen we onze uitstoot door de verbranding van fossiele brandstoffen niet compenseren met enkel natuurherstel. Daarvoor is onze oppervlakte te klein en onze uitstoot te groot. We moeten vooral onze uitstoot (energie, industrie, transport,…) reduceren. Maar natuurherstel kan wel een uiterst belangrijke rol spelen. Enerzijds kan natuurherstel ervoor zorgen dat aangetaste habitats die nu koolstofbronnen vormen en bijdragen aan onze uitstoot (zoals drooggelegd veen, die nu nog niet meegerekend worden in onze koolstofuitstoot) omgezet worden naar koolstof vastleggende systemen, bv door veen terug te vernatten. Anderzijds kan natuurherstel ook een enorme bijdrage leveren om ons weerbaar te maken tegen de gevolgen van de opwarming die al gaande is: denk aan herstel van natuurlijke overstromingsgebieden om het overstromen van woongebieden te vermijden, het laten ontstaan van een duinengordel voor onze dijken om het overstromingsgevaar van de stijgende zeespiegel tegen te gaan of groen in de stad om hitte-eilandeffecten tegen te gaan.

Hoe realiseren we dat?

Natuurpunt stelde in haar toekomstvisie ‘Natuur in het hart - Vlaanderen in 2050’ al voor hoe we in Vlaanderen terug binnen die planetaire grenzen kunnen komen. De Natuurherstelwet die de Europese Commissie voorstelt kan een echte gamechanger worden om dat te realiseren. Natuurpunt vraagt aan de Vlaamse regering om - in lijn met haar eigen Visie 2050 (p.39) - deze Natuurherstelwet door het hele goedkeuringsproces (Europees parlement en Raad) te steunen. Minister Demir heeft zich eerder al erg ambitieus uitgesproken over deze wet. We vragen haar om te blijven strijden voor een biodivers en dus welvarend Vlaanderen.