Waarom Natuurpunt een samenwerkingsakkoord aanging met Lantis

Lantis, bouwheer van de Oosterweelverbinding, startte donderdag 09/02/2023 met de bemalingswerken op de werf van de Scheldetunnel. Het met PFAS-vervuilde grondwater zal worden gezuiverd en geloosd in de Schelde en op Linkeroever in het natuurgebied Blokkersdijk. Natuurpunt kreeg via een samenwerkingsovereenkomst in 2020 vandaag voor elkaar dat een deel van dat water nu gebruikt wordt om het omliggende natuurgebied Blokkersdijk te redden van verdroging.

Verdrogen versus zuiveren en infiltreren 

Eind 2020 tekenden Natuurpunt en Natuurpunt Waasland een Samenwerkingsovereenkomst met Lantis, waardoor Blokkersdijk 100.000 m3 gezuiverd water zal ontvangen. Het gaat om water dat vrijkomt bij de bouw van de Oosterweeltunnel en dat bijna beantwoordt aan de drinkwaternorm. Een deel van het opgepompte grondwater zal gebruikt worden om de waterplas van het door ons beheerde Europees beschermd natuurgebied Blokkersdijk te vullen. Dat is broodnodig, want het natuurgebied verdroogt en daardoor komt de biodiversiteit van dit natuurgebied zwaar onder druk te staan. Naast de bekende gevaren voor kwetsbare plant- en diersoorten, zorgt de verdroging ook voor meer meer verruiging, meer verdamping, minder zuurstof en meer kans op botulisme. Maw: enkel met voldoende gezuiverd water kan Blokkersdijk en beheerder Natuurpunt zijn natuurdoelstellingen nakomen.

Toen we in 2020 hoorden dat Lantis meer dan een miljoen kubieke meter water ging wegpompen voor de bouw van de Scheldetunnel, zagen we een win-winsituatie om een deel van dat water naar Blokkersdijk te krijgen. Naast het tegengaan van verdroging geven we eveneens invulling aan een aantal basisprincipes van het integraal waterbeheer inzake hergebruik van water, het nuttig aanwenden van ‘overtollig water én het lokaal vasthouden en laten infiltreren i.p.v. afvoeren.

Eerst kwaliteitsanalyse, dan pas lozing

Van Bouwheer Lantis kregen we de nodige garanties dat het opgepompte water gezuiverd wordt volgens de beste technieken die momenteel voorhanden zijn. De waterzuivering die Lantis gebouwd heeft is berekend op een zuiveringsgraad van <0,1 µg PFAS per liter effluent.  Dat is de concentratie die grenst aan de huidige detectiegraad van de stof. Ter vergelijking: bij de opstart van de PFAS-productie destijds werd aan 3M een lozingsnorm van 250 mg/l opgelegd; dat is dus 2.500.000 keer de norm die Lantis nu hanteert. Voorts wordt het ganse zuiveringsproces zeer strikt gemonitord én laat de toegepaste techniek toe om onmiddellijk bijkomende modules aan de zuiveringsinstallatie aan te koppelen indien deze monitoring toch nog schadelijke PFAS detecteert.Een kwaliteitsanalyse vooraleer het in de plas geloosd wordt, is dus verzekerd. Daarnaast vindt er ook een aanvullende reiniging plaats van het reeds gezuiverde water via een zandbed- en een helofytenfilter (soort van plantenfilter) van elk 2,5 ha groot. We gaan dit hele proces uiteraard ook nauwlettend in de gaten houden om bij het minste probleem te kunnen ingrijpen. 

Het klopt dat er momenteel nog geen officiële Best Beschikbare Technieken (BBT) bestaan voor de zuivering van PFAS uit water. Maar alle wetenschappers en specialisten die hierover geraadpleegd werden waren het er over eens: de technieken die nu gebruikt worden zijn de best bestaande zuiveringstechnieken die voorhanden zijn. Momenteel moeten we het dus doen met de voorliggende technieke en die zorgen al voor een meer dan behoorlijke zuivering. Kan en moet het ooit nog beter? Jawel, ook voor ons.

Niets geheim, wel vertrouwelijk

Hier en daar werd misleidend geopperd dat deze overeenkomst een ‘geheimhoudingsclausule’ zou bevatten. Dat klopt niet. De overeenkomst bevat wel een ‘vertrouwelijkheidsclausule’. En dat is een significant verschil. De ondertekenaars besloten “dat in onderling akkoord extern gecommuniceerd kan worden over inhoudelijke (deel)aspecten van deze overeenkomst”, wat een gebruikelijke praktijk is met dit soort overeenkomsten. Om elke zweem van ‘geheimdoenerij’ verder te voorkomen, staat de overeenkomst ondertussen ook op de website van Natuurpunt Waasland.

Extra natuur

Verder heeft Natuurpunt Waasland via de samenwerkingsovereenkomst nog tal van andere zaken laten bijstellen rond ruimtelijke ordening, boscompensaties en bijkomende natuurinrichtingen. Dat alles werd finaal vastgelegd in een juridisch afdwingbaar akkoord tussen de twee onderhandelende partijen. Op die manier heeft Natuurpunt het natuurluik van de Oosterweelverbinding op Linkeroever nog ten gronde kunnen bijgesteld waardoor onze natuur er veel beter zal uitkomen.

Waardering

Het secretariaat en bestuur van Natuurpunt wil via deze weg nog eens haar waardering uitspreken voor het harde werk van de ploeg van Natuurpunt Waasland in dit dossier. Vooral voor het feit dat ze in een uitermate complex en gevoelig dossier tot een werkbare oplossing kwamen die de natuur en de omgeving ten goede zullen komen. Gebiedsgericht én op grotere schaal zoals onze uitwerking en ondertekening van het Saneringsverbond.