Warm of niet, voederen is de boodschap!

In aanloop naar Het Grote Vogelweekend kregen onze tuinvogelconsulenten heel wat vragen over het gebrek aan vogelgefladder in de tuinen. Maar laat er geen twijfel over bestaan: zolang het winter is, blijft bijvoederen -met mondjesmaat- belangrijk. Bij een plotse koudeprik moeten de vogels jouw hulp meteen kunnen vinden. In tuinen met een gevarieerd voedselaanbod, worden momenteel overigens mooie al aantallen geteld. Hoe ga je nu best te werk?

Vogels voederen is iets wat je best niet tijdelijk doet. Als je op regelmatige basis voedsel aanbiedt, krijgen vogels zekerheid. Het is een stok achter de deur voor wanneer de natuurlijke voedselbronnen om één of andere reden niet meer voldoen. Bovendien kan de kou snel toeslaan. In koude periodes verliezen vogels tot 10% van hun lichaamsgewicht; ze moeten immers hun lichaamstemperatuur van 40° Celsius behouden. In de regel: hoe kleiner het vogeltje, hoe kleiner de vetmassa en hoe meer energie er ’s nachts verloren gaat. Zeker wanneer de dagen nog kort zijn, zoals nu. Het gaat dus puur om overleven. Een garantie op regelmaat is dan stevig meegenomen. Vogels die weten waar ze terecht kunnen, moeten minder lang rond fladderen op zoek naar voedsel en maken een grotere kans om het te halen wanneer de koude plots aanbreekt.

Voederen blijft dus belangrijk, al zijn er tijdens een zachte winter wel een paar extra aandachtspunten. Voedsel kan gaan ontkiemen of beschimmelen. Door regelmatiger kleine hoeveelheden voedsel aan te bieden en het juiste type voedsel te kiezen, krijg je toch een tuin vol vogels.

Vermijd brood en deegwaren

Het is warm en vochtig. Systematisch en veel deegwaren voederen is dan helemaal uit den boze. Brood wordt snel wak en gaat snel beschimmelen. Je riskeert dat vogels ziek worden en niet voldoende voedingsnutriënten opdoen. Bovendien zie je door het vermijden van brood minder kauwen en duiven op de voederplaats. Kleinere vogelsoorten hebben niets aan brood en het hoge zoutgehalte maakt het ongezond voor vogels.

Vetbollen geen succes

Vetbollen zijn weinig in trek met dit warme weer. Dat maakt dat ze veel langer blijven hangen (al snel twee weken momenteel) en de kans dat zo’n vetbol gaat beschimmelen is dan reëel. Bovendien verhoogt het zachte weer de kans dat de zaden gaan ontkiemen. Dan worden ze niet meer gegeten door vogels. Heb je nog een voorraadje liggen: berg die dan beter op in de koelkast en hang ze pas wanneer het echt gaat vriezen.

Zaden en granen

De noodzaak om zaden te strooien wordt meestal onderschat. Het warme winterweer is geen goede zaak voor zaden en granen: ze worden week en ook hier bestaat een kans op beschimmelen. Ook in de natuur is er daardoor een gebrek aan geschikte zaden. Het is met andere woorden belangrijk om dagelijks zaden te voederen, maar stem de hoeveelheid ervan af op wat er geconsumeerd wordt. Zo is er elke dag een stevig, gezond aanbod waarop ze met zekerheid zullen ingaan.

Pindanoten

Pindanootjes en lange pindasnoeren zijn een traditioneel item, zij trekken op dit moment vooral Koolmezen aan.

Vogelpindakaas

Speciale vogelpindakaas (te koop in de Natuur.winkel) werkt bijzonder goed en het gebruik ervan waaide pas vrij recent over vanuit Nederland. Je kan zelf enkele halve kokosnoten vullen met een mengsel van zaad en pindakaas. Ook hier is er het voordeel dat je ze zo kan hangen dat vooral de acrobatische kleintjes erbij kunnen en de groten niet met alles aan de haal gaan. Ook pindakaas met zonnebloemzaden en gedroogde meelwormen vallen goed in de smaak en zijn een echte aanrader.

Zonnebloempitten

Gepelde zonnebloempitten zijn ook een goed idee: vrijwel alle vogels lusten dit.

Fruit

Fruit wordt vaak vergeten maar appels zijn zeer in trek bij lijsters, vooral bij Merels. Leg de stukken appels verspreid in de tuin zodat de territoriale merels elkaar niet voortdurend achterna hoeven te hollen.

Vogels keren vaak winter na winter terug naar dezelfde tuin wanneer ze weten dat er systematisch, goed en gevarieerd wordt gevoederd. Overdrijf nooit met de hoeveelheid voedsel die je aanbiedt maar voeder regelmatig in kleinere, verteerbare hoeveelheden. Blijft de voederplaats toch leeg, controleer dan of je geen strategische zaken hebt gemist. Is er voldoende schuilplaats in de buurt van de voederplaats? Ligt de voederplaats niet te ingesloten en hebben ze een vluchtweg wanneer er gevaar opduikt? Zitten er katten in de buurt die te verrassend uit de hoek kunnen komen? Is er te veel verstoring of beweging van mensen op korte afstand? Lawaaihinder? Heel wat factoren kunnen ervoor zorgen dat vogels zich niet voldoende veilig voelen. Maar met een beetje volharding, krijgt elke tuin wel een portie gevederde bezoekers.

Op 16 en 17 januari organiseert Natuurpunt voor de 15de keer Het Grote Vogelweekend. Natuurpunt roept iedereen op om tijdens het weekend minstens een half uur post te vatten in de tuin of op het balkon om er de vogels te tellen. Het is de bedoeling dat de tellers bijhouden hoeveel vogels ze tegelijkertijd te zien krijgen. De aantallen en soorten voeren ze dan in op www.vogelweekend.be. Met die data kunnen trends in de aantallen en de verspreiding van tuinvogels onderzocht worden op grote schaal. Daarnaast is het ook een ideale gelegenheid om mensen in contact te brengen met het fascinerende leven van vogels in de tuin en om het belang van voederen duidelijk te maken.

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie en de Tuinvogelconsulenten van Natuurpunt
Foto: Christian Vandeputte

Het hele telweekend en de weken erna beantwoorden onze vrijwillige tuinvogelconsulenten vragen in verband met tuinvogels herkennen, hun gedrag, vogelvoer, nestkastjes, tuintips en veel meer. Stel hier je vragen.