Warme najaarsperiode zorgt voor extra vlindergeneratie

Van verschillende dagvlinders wordt momenteel een extra generatie gemeld. Dat betekent dat exemplaren die de winter normaal als rups of pop doorbrengen, toch al tot volwassen vlinder ontpopt zijn. Het fenomeen doet zich voor onder invloed van een aanhoudende warme periode laat op het jaar. Het is nog onzeker of dat wel goed nieuws is.

Momenteel vliegen er verse exemplaren van Argusvlinder, Bruine vuurvlinder en Groot dikkopje rond. Soorten die je in normale jaren slechts tot eind augustus - begin september kan vinden. Bij de Argusvlinder treedt dit fenomeen wel vaker op, bij de Bruine vuurvlinder en het Groot dikkopje is het bij ons uitzonderlijk.

Niet alle dagvlinders die nu nog rondvliegen behoren tot zo’n extra generatie. Van het Bont zandoogje en Klein koolwitje bijvoorbeeld zijn het de laatste exemplaren van de zomergeneratie. Dagpauwogen en Kleine vossen die je nu nog ziet, vullen nu hun vetvoorraden aan vooraleer in winterrust te gaan. En de Atalanta's die nu nog fladderen, zijn exemplaren die stoppen om bij te tanken voor hun terugreis naar het Middellandse Zeegebied, want Atalanta's zijn trekvlinders, hoewel er recent meldingen komen van Atalanta’s die de winter succesvol doorkomen in onze contreien. 

Het lijkt fantastisch nieuws voor de bedreigde Bruine vuurvlinder (geboekstaafd als ‘kwetsbaar’ in de Rode Lijst 2011), zo’n extra generatie nakomelingen, maar dat is het niet noodzakelijk. Als deze exemplaren er niet meer in slagen om zich voor het aanbreken van de winter voort te planten, dan kan dit een 'verloren generatie' zijn. Het zijn namelijk deze vlinders die normaal pas in het voorjaar van 2016 zouden rondvliegen en dan de eitjes horen te leggen voor de voorjaarsgeneratie.

De Bruine vuurvlinder kan de winter enkel doorkomen als rups, en de volwassen vlinders zullen de winter niet overleven omdat ze in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Citroenvlinder niet aangepast zijn aan vorsttemperaturen. En ook al slagen de vlinders die nu vliegen er nog in om eitjes te leggen, dan nog is de kans miniem dat die eitjes zich succesvol tot een voldoende grote rups ontwikkelen om de winter door te komen. Want eitjes en rupsen hebben ook voldoende hoge temperaturen nodig voor hun ontwikkeling.

Afbeelding

Slaagt de Bruine vuurvlinder erin om zich aan te passen aan het veranderende klimaat? (foto Diane Appels)

Vlinders die sterven zonder zich voort te planten: dat betekent minder vlinders volgend jaar. Doordat onze najaren steeds warmer worden onder invloed van de klimaatverandering, wordt verwacht dat extra generaties steeds vaker zullen optreden. In de meeste gevallen is het slechts een deel van de populatie die zo’n extra najaarsgeneratie vormt, waardoor dit niet meteen leidt tot het uitsterven van de soort. Maar wanneer dit herhaaldelijk optreedt, kan het wel grote negatieve effecten hebben.

Tenzij onze herfsten in de toekomst zo lang warm blijven dat deze derde generatie zich gegarandeerd wél succesvol kan voortplanten. Maar dat lijkt dit jaar alleszins nog niet het geval, want de warme nazomer lijkt alweer helemaal voorbij te zijn. De klimaatverandering stelt de natuur voor grote vragen. Cruciaal is of ze de tijd krijgt om daar antwoorden op te verzinnen.

Meer vlindernieuws op de voet volgen? Abonneer je op de vlinderflits.

Tekst: Wouter Vanreusel, Natuurpunt Studie
Foto:Diane Appels