West-Vlaamse vogelkijkers zien bijna de hele vogelgids op één dag

Op zaterdag 9 mei 2020 vond de eerste West-Vlaamse Birdathon plaats. Vogelkijkers uit de hele provincie probeerden zoveel mogelijk vogelsoorten te zien rond hun kot. Het is de periode dat de broedvogels volop zingen en dat veel doortrekkers en zelfs verdwaalde soorten aanwezig zijn. Het is dus het ideale moment om een lange lijst te zien. De dag bleek een groot succes en dat lag niet alleen aan het mooie weer!

In de hele provincie West-Vlaanderen zijn maar liefst 197 vogelsoorten gezien. Dat is 30-50 soorten meer dan op een normale dag begin mei. En die laatste 30-50 zijn natuurlijk het moeilijkst om te vinden. Het doel was in de eerste plaats om voor je eigen regio zo veel mogelijk te zien. Het was dus geen vogelrace met teams die het tegen elkaar opnemen. Samen sterk! Hoe ver zou je daar mee kunnen komen? Op veel plaatsen werd ‘het werk’ verdeeld onder de lokale actievelingen, volgens hun woonplaats en terreinkennis. 

De sturing gebeurde vanuit elk van de acht regionale Vogelwerkgroepen in de provincie. Natuurwerkgroep De Kerkuil uit de Westhoek verzorgde een overzichtswebsite met realtime informatie, aangeleverd door www.waarnemingen.be en het team van Natuurpunt Studie. Voor de rest kon iedereen gaan en staan waar hij of zij wilde. Gelukkig kan vogels kijken perfect binnen de regels voor het coronavirus, al was het niet in groep. Meer nog, veel mensen vonden het een heel welkome afwisseling van de dagelijkse coronaroutine…

Waar zagen ze de meeste vliegen …?

De regio van Vogelwerkgroep Mergus (Brugge e.o.) scoorde naar verwachting het hoogst met een totaal van 171 soorten. Met de kust en topgebieden als het Zwin, polderreservaten, uitgestrekte bossen en een hyperactieve werkgroep met veel ervaren vogelkijkers waren ze ook dé favoriet. Morinelplevier, grote karekiet, kuifaalscholver en vooral citroenkwikstaart waren de zeldzame toppers in hun gebied. 

Vogelwerkgroep Mandelstreke, uit Roeselare en omstreken, haalde als hekkensluiter 75 soorten. Dit lijkt weinig in vergelijking met de vorige, maar de groentestreek is uitgesproken natuurarm, heeft mede daarom minder actieve vogelkijkers en er zijn geen grote natuurgebieden die bijzondere soorten aantrekken. Maar ook zij hadden volop plezier en vonden lokale rariteiten als boomvalk, blauwborst en voor hun streek een zeldzaam broedgeval van kleine plevier.

In het Kortrijkse, toch ook geen nationaal park, fietsten of wandelden niet minder dan 70 actieve vogelkijkers, die samen 2293 waarnemingen doorgaven, goed voor 122 soorten. Een enthousiaste teller uit Vichte die wellicht de eerste wou zijn (en dat lukte!) scoorde de eerste vogelsoort al om 00:01: een kerkuil. De laatste nieuwe soort daar, een witgatje, werd om 20:42 gemeld. Ze verpulverden hun lokale records op alle vlakken. Cijfers zijn dus ietwat relatief.

Welke soorten zijn er gezien? 

Wat niet relatief is, is het groeiend aantal ‘exoten’: oorspronkelijk in gevangenschap levende soorten die ooit zijn ontsnapt en zich hier voortplanten. Van het totaal van 197 zijn dat er 14. Hier zitten veel watervogels tussen. De meest gekende exoten zijn fazant, Canadese gans, Nijlgans, halsbandparkiet en ‘stadsduif’. Zij telden mee, want ze leven hier nu ook. 

Ook opvallend is de opmars van zuiderse (klimaat)soorten. Het is niet zo moeilijk meer om een Cetti’s zanger of kleine zilverreiger te vinden, maar ook Orpheusspotvogel en bijeneter horen tot deze categorie.

Naar sommige ooit talrijke soorten uit het landbouwgebied is het in veel gebieden hard zoeken geblazen. Vind nog maar eens een zomertortel, geelgors, ringmus of grote lijster: veel succes! De grauwe gors ontbreekt dit voorjaar voor de eerste keer sinds mensenheugenis volledig in West-Vlaanderen…

Enkele zeer uiteenlopende soorten kwamen maar één keer in het vizier, bv. Noordse stormvogel, krooneend, eider, strandplevier, visarend, rode wouw, middelste bonte specht, buidelmees, fluiter en Europese kanarie.

De meest speciale vondsten in de provincie waren naast de citroenkwikstaart verder een prachtige roodpootvalk in Veurne, een breedbekstrandloper in Bredene en zelfs twee maal bijeneters over Westouter.

Door de oostenwind van de voorbije dagen en weken kwamen de verloren gevlogen zeldzaamheden vooral uit Oost-Europa. De bijeneters waren allicht te ver noordelijk doorgevlogen uit Frankrijk.

Het is eigenlijk niet zinvol om de regio’s te vergelijken omdat ze erg verschillend zijn in grootte, in de gebieden die er liggen en in het aantal doorgewinterde vogelkijkers die de bijzonderheden kunnen vinden.

Uiteindelijk diende de dag vooral om – zonder extra verplichtingen – een fijne dag vogels kijken te beleven ergens in eigen streek. Velen vonden nieuwe plekken waar ze anders nooit kwamen, of hadden een welkom sportief doel ! Zelfs nu er dit jaar geen Olympische Spelen zijn bleek ‘meedoen is belangrijker dan winnen’ nog even actueel. Wat een heerlijke hobby toch, dat vogels kijken…

De cijfers

332 waarnemers verzamelden 11.754 waarnemingen! Verdeeld over:

VWG De Torenvalk (Tielt e.o.): 101 soorten

VWG Houtland (Torhout e.o.): 127 soorten

VWG Mandelstreke (Roeselare e.o.): 77 soorten

VWG Mergus (Brugge e.o.): 171 soorten

VWG Middenkust (Oostende e.o.): 131 soorten

VWG Westkust (Veurne e.o.): 150 soorten

VWG Westland (Ieper e.o.): 153 soorten

VWG Zuid-West-Vlaanderen (Kortrijk e.o.): 122 soorten

De overzichten per regio vind je hier: https://www.natuurwerkgroepdekerkuil.be/index.php/birdathon

Tekst: Olivier Dochy (Vogelwerkgroep Westland) & Wim Bovens (Natuurwerkgroep De Kerkuil)