Word jij ook nest(kast)onderzoeker?

De laatste decennia volgen dramatische berichten over onze broedvogels elkaar in sneltempo op: aantallen kelderen en de drijvende factoren zijn niet altijd gemakkelijk te achterhalen. Voor een deel zijn de afnemende aantallen te verklaren door een laag broedsucces. Zo weten we uit jarenlang nestkastonderzoek door vrijwilligers bij uilen dat de muizenstand en de weersomstandigheden bepalend zijn voor zowel de timing van het legsel als het broedsucces. Van vele andere vogelsoorten missen we deze broedbiologische basisdata vaak. Nochtans kan het verzamelen van die gegevens ons veel leren over de veranderingen in het legbegin en broedsucces van vogelsoorten over de jaren heen en kunnen ze ons helpen om de factoren te bepalen die hiervan de oorzaak zijn.

Digitale nestkaart

Veel vrijwilligers zijn al jaren actief als nest(kast)onderzoeker. Dergelijke nest(kast)controles bevatten zeer waardevolle informatie over de broedbiologie van vogels. Helaas blijft deze informatie nog al te vaak in notitieboekjes verspreid over Vlaanderen steken. Met de lancering van de ‘digitale nestkaart’ wil Natuurpunt in samenwerking met het Nederlandse SOVON (Vogelonderzoek Nederland) vrijwilligers een handige tool bieden waarbij dergelijke informatie verzameld wordt in een nestkaart: dat is een digitale fiche waarin per nest alle gegevens over het legsel worden gebundeld. Wordt het nest nog bebroed? Hoeveel eieren liggen erin? Komen de eieren al uit? Hoeveel jongen vlogen succesvol uit? Bovendien helpt een nestkaart om overzicht te houden en vergemakkelijkt het op die manier het opvolgen van nesten.

Voordelen

Het verzamelen van dergelijke gegevens op één centraal punt heeft veel voordelen. Een grote groep waarnemers kan immers veel meer informatie aandragen dan een enkele waarnemer. Zo hopen we een beter zicht te krijgen op het algemene broedsucces van de broedvogels in Vlaanderen en kan de broedbiologie in verschillende habitats, over langere tijd en op meerdere plekken in België worden opgevolgd.

Het gebruik van een digitale nestkaart biedt ook de mogelijkheid om eventuele metingen bij te houden (bv. van eigrootte of conditie van de jongen) en de resultaten van je controles te delen met vrijwilligers waarmee je samenwerkt in een gebied. Zo blijf je goed op de hoogte van wie welke nesten wanneer heeft gecontroleerd en kunnen onnodige verstoringen of dubbele controles vermeden worden.

Afbeelding

Eieren in het nest van de kievit - Griet Nijs

Gedragscode voor de nestonderzoeker

Het spreekt voor zich dat iedereen die broedsucces opvolgt, als het ware binnendringt in de meest gevoelige en kwetsbare levensfase van vogels en hun jongen. Het is dan ook van groot belang dat je zorgvuldig te werk gaat. Zorg er voor dat je, voor je van start gaat, de gedragscode voor de nestzoeker goed hebt doorgelezen zodat je op de hoogte bent van de broedbiologie van de soort die je onderzoekt en weet hoe je best te werk gaat. Ieder nest(kast)onderzoeker wordt geacht zich aan de gedragscode te houden om zorgvuldig handelen te verzekeren. Het belang van de vogels en hun nesten staan te allen tijde voorop en onnodige verstoring moet voorkomen worden. 

Hoe ga je van start met nestkaarten?

Van zodra de vogels die je wil opvolgen aan het broeden gaan, kan je starten met de aanmaak van een nestkaart. Alle bezette nesten waarin minstens één ei is gelegd, komen in principe in aanmerking voor een nestkaart, inclusief vogels in de eigen tuin en in nestkasten (nestkasten zijn vaak nauwkeuriger op te volgen met een camera). Je verzamelt in de nestkaart de gegevens van alle opeenvolgende controlebezoeken PER NEST.

Nestkaarten van broedsels die tenminste drie keer worden bezocht in de actieve fase zijn bruikbaar voor verdere analyse. Bij nestvlieders (hun kuikens verlaten het nest meteen na het uitkomen) is dit de periode tussen eileg en uitkomen (of mislukking), bij nestblijvers is dat de periode tussen eileg en uitvliegen (of mislukking). Nesten van kleine zangvogels die in holen en nestkasten broeden, controleer je het liefst wekelijks.

Voor de aanmaak van een digitale nestkaart kan je gebruik maken van de mobiele app AviNest, de online invoermodule Nestkaart Light (voor wie slechts één of enkele nesten wil opvolgen) of de website www.nestkaart.nl. 

Iedereen die kan tellen, kan meedoen. Of je nu één kaart inlevert of honderd, elke bijdrage is nuttig!

Tekst: Griet Nijs (Natuurpunt Studie)

Meer info: www.natuurpunt.be/nestkaarten