Zomerklokjes in de lente

Tuinplanten als Sneeuwklokjes en Meiklokjes zijn bij iedereen geliefd om hun zonnige en welriekende toets in de tuin in de prille lente. Minder bekend zijn Zomerklokjes en Lenteklokjes. Enkel het Zomerklokje, het grootste van de vier, is inheems. Zomerklokjes overleven in voedselrijke ruigten in riviervalleien. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden kan je deze witte klokjes vanaf eind maart tot eind mei zien bloeien.

Het Zomerklokje (Leucojum aestivum) is een vertegenwoordiger uit de Narcissenfamillie. Ze komt voor in West-, Midden- en Zuid-Oost Europa en aangrenzend Zuid-West-Azië. De soort ontbreekt in Noord-Europa en in België en Nederland is ze zeer zeldzaam.

Afbeelding

Zomerklokjes zijn zeldzaam in Vlaanderen (foto: Marc Herremans)

Het Zomerklokje is een bollenplant die in pollen groeit en 2 tot 9 witte, klokvormige bloemen draagt. De vlezige doosvruchten worden verspreid door het water, maar ook de bolletjes worden meegevoerd bij overstromingen. Zonder water kan de plant zich niet verspreiden. Het Zomerklokje hoort dan ook thuis in rietvelden en oeverruigten, maar wordt ook wel aangetroffen in elzen- en wilgenbroekbossen. De soort groeit overal waar een vrij brede oeverzone aanwezig is, die tijdelijk onder water komt door overstromingen en/of getijdenwerking. De natte groeiplaats van dit klokje deed twijfels over het al dan niet inheems zijn van deze plant verdwijnen.  

Volgens historische gegevens was het Zomerklokje vroeger algemener. In de 19e eeuw was de plant nog te zien langs de Schelde in Antwerpen, maar is daar verdwenen door de uitbreiding van de haven. Langs de Leie in Waregem en langs de Kleine en Grote Nete heeft de plant goed stand gehouden. Er is zelfs een nieuwe populatie ontdekt in Klein-Brabant.

Het Zomerklokje staat nu op de Rode Lijst als 'Bedreigd' en is dankzij het Soortenbesluit (2009) beschermd. Dit wil zeggen dat de plant niet geplukt of opzettelijk vernield mag worden. Maar hierdoor worden de groeiplaatsen van deze plant nog niet beschermd. Gelukkig ligt de grootste Vlaamse populatie van deze plant in habitatrichtlijngebied: de vallei van de Kleine Nete (Lier, Ranst, Nijlen, Zandhoven). Daar worden de populaties door de beheerders nauwgezet opgevolgd. Momenteel loopt er in de Kleine Netevallei tussen Lier en Zandhoven een Life-project. Met Europese steun wordt hier aan natuurherstel gedaan waarbij het Zomerklokje één van de doelsoorten is. Meer info over dit project vind je hier. 

Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie Foto's: Marc Herremans, Natuurpunt Studie