Op d'Hei
In het natuurgebied Runkelen Op d'Hei in Sint-Truiden loop je langs bos, graslanden en weilanden. Op de flanken van de Melsterbeekvallei vind je op de zandgrond zelfs nog overblijfselen van heischrale graslanden, en dat allemaal in het hartje van Haspengouw.
- Toegankelijkheid
- Beschrijving van het gebied
- Hoogtepunten op de wandelroute
- Dieren en planten
- Natuurbeheer
- Verder wandelen in de buurt
Toegankelijkheid
Het hele jaar door vrij toegankelijk op de paden. Laarzen of stevig schoeisel zijn aangeraden bij regenweer. Honden welkom, aan de leiband.
Beschrijving van het gebied
Runkelen Op d'Hei ligt op de rand van Vochtig Haspengouw, een streek die gekenmerkt wordt door de vruchtbare en rijke leembodems. Toch verwijst de naam van het gebied naar heide, die enkel voorkomt op arme zandgronden.
Echte heide vind je er tegenwoordig niet meer, wel een historisch overblijfsel van heischraal grasland met tormentil, gevlekte orchis en blauwe knoop. Sinds kort groeit ook struikhei opnieuw in het gebied. Je vindt veel verschillende bodemtypes in het gebied, van fijn zand tot leem en klei. Daardoor zijn er ook veel verschillende kleine landschapselementen, zoals hagen, houtkanten, bomenrijen, bosjes en poelen, afgewisseld met weiden en natte en droge graslanden. Gallowayrunderen helpen meer met het beheer van de weilanden in Runkelen Op d'Hei. Door hun graasgedrag houden ze een gevarieerd landschap met halfopen karakter in stand.
Hoogtepunten op de wandelroute
Het gebied in de vallei van de Melsterbeek is een verzameling van verschillende soorten landschappen. Steenuilen en de velduilen maken daar dankbaar gebruik van.
Verschillende poelen in Runkelen Op D'Hei zijn een paradijs voor salamanders, kikkers en padden. Op de schraalgraslanden vind je soorten die heel zeldzaam zijn voor Haspengouw, zoals struikheide en blauwe knoop. Vlinders, bijen en libellen genieten van de vele bloemen in het gebied. Vogelliefhebbers worden in de winter getrakteerd door een bezoek van talrijke trekvogels aan de ondergelopen weilanden.
Het natuurgebied Runkelen Op d'Hei heeft naast een grote natuurwaarde ook een onvervangbare cultuurhistorische waarde. Je vindt er bijvoorbeeld een voor Vlaanderen zeldzaam type weide, die van oorsprong meestal zo oud zijn als de eerste vestiging van mensen in de streek. Historische kaarten tonen dat het beekdal vroeger gebruikt werd als hooiland, terwijl de hogere gronden voornamelijk als akkers dienden. Het is nog niet zo lang geleden dat de eerste graslanden werden verlaten en beplant met populieren.
Oudere bossen zijn wel aanwezig ten zuiden van het gebied. Die gronden zijn wellicht nooit gescheurd en landbouwkundig verbeterd. Het uitgesproken microreliëf van Runkelen Op d'Hei is daar het bewijs van. Het zijn een van de weinige ongeroerde gronden in het Vlaamse landschap met een intacte bodemsortering.
Dieren en planten
Op de zandgronden van de schraalgraslanden groeien verschillende soorten, waaronder blauwe knoop, tormentil, voorjaarszegge, karwijselie, stekelbrem en gevlekte orchis. Sinds 2013 groeit er zelfs opnieuw struikhei, een soort die al jaren verdwenen was in het gebied.
In de zomer vliegen de kleine vuurvlinder, het zandoogje en het blauwtje tussen de bloemenpracht op zoek naar nectar. In de winter vind je er de zeldzame gele knotszwam terug. De ondergelopen weides zijn in de winter een geliefde plek voor heel wat trekvogels. Zo kan je er de zwarte ruiter, de krombekstrandloper, de bosruiter, het witgatje en de Temmincks strandloper zien. Andere vogels die het gebied regelmatig bezoeken zijn de grote zilverreiger, de ijsvogel, de wielewaal en de rode wouw.
Natuurbeheer
In 2008 startte Natuurpunt met het beheer van dit mooie natuurgebied. De weilanden worden in de zomer begraasd door gallowayrunderen, een ras dat afkomstig is uit het zuidwesten van Schotland en dat bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Opvallende kenmerken zijn de krullende vacht, het ontbreken van horens en het zachtaardige karakter. Met hun brede hoeven zijn ze bijzonder geschikt om in natte gebieden te grazen. In de winter nemen enkele ijslanders de begrazing van hen over. De extensieve begrazing zorgt voor variatie in de vegetatie, wat een erg gunstige invloed heeft op de soortenrijkdom van zowel fauna als flora. Waar wegen het begrazingsraster doorkruisen, worden veeroosters in de weg geplaatst om de runderen de doorgang te verhinderen. Voor fietsers en wandelaars vormen deze roosters geen hindernis.
Op drie plaatsen werden de poelen hersteld en werden ze opnieuw ingericht voor amfibieën. Salamanders, kikkers en padden voelen zich hier weer thuis. De belangrijkste botanische waarden zijn terug te vinden in de schraalgraslanden. Deze natuurparels werden door maaibeheer in hun volle glorie hersteld, nadat ze door een gebrek aan beheer bijna volledig waren overgroeid. Sinds het gebied door Natuurpunt beheerd wordt, zijn verschillende voorheen verdwenen soorten opnieuw verschenen, waaronder het klein vogelpootje, de gevlekte orchis en de struikhei.
Verder wandelen
Horeca
café Den Haspel - Runkelen-Dorp 143 - 3803 Runkelen
- Gebieden aankopen en beheren is de beste manier om de natuur te beschermen
- Voor elke gift van 40 euro of meer krijg je een fiscaal attest
Help Op d'Hei groeien
Gift via overschrijving
Op stap met een ervaren wandelgids
Wil je Op d'Hei verkennen onder begeleiding van een ervaren wandelgids? Boek dan een afspraak met Johan van Meerbeek, 0473/811962 of via e-mail johan.vanmeerbeek@outlook.com.
Iets te melden?
Zijn er wandelbordjes verdwenen? Heb je iets te melden over een natuurgebied? Bezorg ons je feedback.