Dossier Nieuw marien ruimtelijk plan

Gezonde ecosystemen met een rijke biodiversiteit zijn de basis voor ons leven. Dit wetenschappelijk feit vindt gelukkig steeds meer weerklank in de maatschappij. Meer en meer burgers ondernemen acties voor meer biodiversiteit in eigen tuin of als vrijwilliger bij Natuurpunt of andere verenigingen. Jammer genoeg blijft het moeilijk voor beleidsmakers om dit ecosysteemdenken als leidraad te gebruiken bij beslissingen, zeker op zee. Op zee is er weinig tot geen publiek protest tegen de soms grootschalige uitbreiding van commerciële activiteiten. Bovendien lijkt er nog enorm veel vrije ruimte op zee doordat er (voorlopig) weinig vaste infrastructuur is. De Noordzee dreigt de spreekwoordelijke vuilbak te worden voor activiteiten die op land moeilijker uit te rollen zijn. Daarom kan de afbakening van een marien reservaat niet langer wachten.

Officieel voldoet het Belgische Noordzeebeleid aan de normen voor natuurbescherming door de afbakening van meer dan 30% van de oppervlakte als natuurgebied. Toegegeven, de afgelopen jaren werd sterk ingezet op de evaluatie en bijsturing van de natuurdoelen en werden de natuurbeheerplannen daar aan aangepast. De federale administratie bevoegd voor het marien milieu, stelde in juni nog een sterk plan voor natuurherstel op zee voor. Theoretisch gezien gaat het natuurbeleid op zee echt de goede richting uit.

In en uit de praktijk blijkt een ander verhaal. Biodiversiteit op zee blijft bedreigd en de druk op de luttele overlevende natuurwaarden verhoogt elke dag. Een greep uit het nieuws van de afgelopen maand: de aankondiging van een proefproject voor drijvende zonnepanelen in de windmolenparken en de uitbreiding van de zones voor watersporten. Eind april werd nog triomfantelijk aangekondigd dat de eerste mossellijnen voor de zeeboerderij uitgelegd zijn, midden in een vogelrichtlijngebied en ondanks de nog lopende rechtszaak tegen de zeeboerderij. Vanuit een ‘hier en nu’-standpunt lijken dit fait-divers en kleine, beperkte activiteiten die ‘toch geen kwaad kunnen’. Vanuit ecologisch standpunt zijn dit de zoveelste druppels op de al oververhitte plaat.

Niet enkel zeehonden, ook zeevogels vinden steeds minder rust- en foerageerplaatsen op zee. Alle bijgestelde natuurdoelen en natuurbeheerplannen ten spijt. Voor zeevogels wordt de situatie dramatisch en halen we de Europese doelen voor de bescherming ervan al enkele jaren niet meer, net als voor de organismen die op de zeebodem leven, zie hier voor een uitgebreid rapport over de gezondheid van onze Noordzee.

Voor zeedieren blijven de zogezegde kleine projecten met lokale impact niet klein, omdat die vele kleintjes samen opgeteld een grote impact hebben. Mariene fauna is vaak zeer dynamisch en maakt gebruik van een grote oppervlakte als leefomgeving, denk maar aan rondtrekkende vissen bijvoorbeeld. De vele kleine projecten zorgen voor versnippering van hun leefomgeving en hebben bijgevolg tezamen een grote impact.

Wanneer stopt de spreidstand tussen theoretische doelen en effectieve bescherming van het marien milieu? Wanneer wordt het duidelijk voor Noordzeebeleidsmakers dat het al druk genoeg is in ons klein stukje Noordzee? Wanneer wordt het duidelijk dat de druk op het mariene ecosysteem eerst moet afnemen en natuur beschermd en hersteld moet worden vooraleer er nagedacht kan worden over bijkomende activiteiten? 

De afbakening van een marien reservaat, waar geen enkele activiteit toegelaten is en er voldoende controle is, is dringend. Het is een sleutelelement om ervoor te zorgen dat de biodiversiteit in en op zee beschermd kan worden.