Image
Boommarter - Elwin van der Kolk

Boommarter

European pine marten
Martes martes
Mustelidae (Marterachtigen)

De boommarter heeft ongeveer het formaat van een slanke huiskat. Het is een bijzonder lenig dier en een uitstekende klimmer.

Grootte
6 cm - Staart: 25 cm
Gewicht
1,3 kg
Levensverwachting

14 jaar

Favoriete maaltijd

De boommarter is carnivoor met omnivore trekken.

Burgerlijke staat

Alleen - territoriaal

Status
Zeldzaam
Woonplaats

Grote, structuurrijke bossen

Karakter

Accrobatisch

Verleiding

Eieren

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de boommarter?

  • Formaat slanke huiskat
  • De vacht is overwegend bruin tot licht rossig, de ondervacht grijsbruin. 
  • Poten en snuit zijn donkerbruin, 
  • Heeft een opvallende keelvlek wit tot fel oranje. 

Boommarters zijn bijzonder lenige dieren en uitstekende klimmers. Zij kunnen zich, mede dankzij hun lange pluimvormige staart, met het grootste gemak en met hoge snelheid in boomkruinen verplaatsen. Dankzij een speciaal heupgewricht zijn ze perfect in staat op boomstammen naar beneden te lopen. Hoewel zij onderling niet zozeer verschillen in afmetingen, zijn mannetjes een stuk zwaarder dan de vrouwtjes.

Boommarter - Elwin van der Kolk
boommarter_rollin_verlinde

Verschil tussen de boommarter en de steenmarter

Het is niet altijd makkelijk om de boommarter en de steenmarter van elkaar te onderscheiden. Ze hebben ongeveer hetzelfde formaat, zijn hoofdzakelijk bruin van kleur en hebben allebei een opvallende bleke keelvlek of bef. 

  • De vorm en de kleur van de bef: bij steenmarter is de bef felwit en gevorkt (doorlopend tot op de voorpoten), bij de boommarter dooiergeel tot oranje en onregelmatig van vorm. 
  • De kleur van de snuit en neusspiegel maken het eenvoudiger om de marter te herkennen. 
  • Bij boommarters is de snuit even donkerbruin als de voorpoten; bij steenmarters is die duidelijk bleker. Verder hebben boommarters een donkerkleurige neusspiegel, terwijl die bij steenmarters bleek tot vleeskleurig is. 
  • De kleur van de ondervacht: bij steenmarters is die (fel)wit tot grijswit, bij boommarters grijs-bruinig.

Hoe leeft de boommarter?

Wat eet de boommarter

De boommarter is carnivoor met omnivore trekken. Ze hebben een veelzijdig menu, waarin knaagdieren (muizen, woelmuizen, eekhoorns), konijnen, behoorlijk wat vogels (inclusief hun eieren) en verder allerlei bessen als vaste ingrediënten terug te vinden zijn.

 

Afbeelding
Boommarter - Shutterstock
NP
Afbeelding
Boommarter klimt in boom - Shutterstock
NP

Hoe plant de boommarter zich voort?

De paartijd valt globaal in de zomer, van juni tot augustus. De embryonale ontwikkeling volgt evenwel niet onmiddellijk op de bevruchting: er is bij boommarters immers sprake van een verlengde draagtijd, waarbij de bevruchte eicellen gedurende 8-9 maanden in kiemrust blijven en zich pas tegen het volgende voorjaar gaan ontwikkelen. De jongen worden geboren in de periode vanaf half maart tot eind april. De worpgrootte kan gaan van 2 tot 6, met een gemiddelde van 3. 
Vanaf een leeftijd van ca. 2 maand, dus vanaf eind mei en vooral in juni, beginnen de jongen de omgeving van het nest steeds verder en intensiever te verkennen. In de zomer vergezellen de jongen hun moeder vaak tijdens de jacht, om dan vanaf het najaar volledig zelfstandig te worden en rond te trekken. Dergelijke jonge dieren worden vaak een tijdlang geduld in het territorium van oudere dieren. Tegen het bereiken van de geslachtsrijpheid, bij mannetjes op tweejarige leeftijd en bij vrouwtjes vaak pas na 3 jaar, dienen de respectieve territoria evenwel definitief te zijn ingenomen.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Hoewel ze er soms van verdacht worden, jagen boommarters niet op eekhoorns. De misvatting is ontstaan na waarnemingen van spectaculaire achtervolgingen van een eekhoorn door een boommarter in het bos, omdat beide dieren overdag actief zijn. 
  • Naast nestbomen hebben boommarters ook behoefte aan een goede spreiding van dagrustplaatsen. Deze worden zelden meerdere dagen na elkaar gebruikt. De marters brengen daarbij de dag vaak in open lucht door, slapend op bijvoorbeeld een van de alom aanwezige duivennesten. Bij koud of guur weer kiezen ze meer besloten rustplaatsen zoals boomholtes en ondergrondse holen (van bv. konijn, das of vos). Ook liggende dode takken en houtstapels blijken daarvoor zeer in trek te zijn, vooral dan wanneer ze geruime tijd ter plaatse blijven.
  • Het verkeer is een groot risico voor de boommarters: elke vitale populatie zal zich immers onvermijdelijk uitstrekken over een gebied dat veelvuldig door grote wegen doorsneden wordt. Het verkeer is dus wellicht een van de belangrijkste doodsoorzaken, die de gemiddelde leeftijd in de populaties kan doen afnemen. 

Waar vind je de boommarter?

De boommarter is de meest uitgesproken bosbewoner onder onze marterachtigen: grote, structuurrijke bossen - zowel naald-, loof- als gemengd bos - vormen zijn typisch biotoop. Oppervlakte en structuurdiversiteit kunnen daarbij onderling compenserend werken. Kleinere boscomplexen kunnen boommarters huisvesten wanneer zij een hoge graad van structuurdiversiteit hebben, terwijl de soort ook in minder structuurrijke bossen kan leven wanneer deze voldoende uitgestrekt zijn. Nuttige structuurdiversiteit is te vertalen naar het voorhanden zijn van zowel voldoende dagrust- en voortplantingsplaatsen als van een duurzaam voedselaanbod.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

Boommarters zijn aangepast aan het leven in het bos: een dikbehaarde staart voor extra evenwicht tijdens de achtervolging van prooien hoog in de bomen, en een speciaal ontwikkeld heupgewricht dat toelaat om met het hoofd voorwaarts in bomen omhoog en omlaag te klimmen. Hun territoria liggen bij voorkeur in uitgestrekte structuurrijke bossen, waar ze een gevarieerde kost kunnen bijeen scharrelen en waar voldoende geschikte schuilplaatsen in holle bomen voorhanden zijn. 

Vanwege de grootschalige ontbossing sinds ca. 1850 is er een gebrek aan oude, uitgestrekte bossen in Vlaanderen. In combinatie met jacht, de tweede belangrijke regulerende factor, leidde dit tot de status van een zeer zeldzame verschijning in Vlaanderen. Gedurende de laatste eeuw kon slechts een handvol betrouwbare zichtwaarnemingen opgetekend worden. Het merendeel daarvan situeerde zich in de Kempen, de Voerstreek en rond het Meerdaalwoud. Tijdens de periode 1999-2003 werden 7 mannelijke verkeersslachtoffers gevonden, wijd verspreid over zowat het ganse Vlaamse grondgebied. Het eerste tastbare bewijs van de boommarter in Vlaanderen! Sindsdien worden boommarters regelmatig waargenomen en zijn er ook verschillende populaties waar voortplanting vastgesteld wordt.

Icon
Icoon - Egel

Leer Wild Spotten in onze natuur

Afbeelding
Gratis online cursus wild spotten
NP

Er valt in België heel wat prachtige natuur te spotten, zoals te zien was in de reeks en de film Onze Natuur. Je hoeft maar goed te kijken en te luisteren. En hoe meer je over de soorten en hun verstopplaatsen weet, hoe boeiender je zoektocht wordt. Start met de gratis online cursus en kom meer te weten over wilde natuur in Vlaanderen. Je ontvangt 1 les per week waarbij onze Natuurpunt-experts je de beste zoektips geven om wilde soorten te spotten.

Schrijf in voor de gratis online cursus

 
Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de boommarter

Wat doet Natuurpunt?

Plan boommarter
In Plan Boommarter (2018 - 2020) werkte Natuurpunt in zuidelijk Halle en de zuidelijke Zennevallei samen met het Regionaal Landschap, Natuurgidsen Zuidwest-Brabant, de Stad Halle en ANB aan concrete terreininrichtingen en concrete acties rond communicatie, sensibilisering/draagvlakverbreding, natuurbeleving en monitoring voor de boommarter.
Plan Boommarter versterkte bestaande natuurkernen en creerde verbindingen via groene stapstenen en functionele corridors. Het landschap werd zo ingericht dat de veeleisende, mensenschuwe boommarter er zou kunnen leven. Op die manier wordt een robuust netwerk ontwikkeld van onderling verbonden flinke brokken natuur.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android