Bijna de helft van alle vogelsoorten neemt af, 1 op de 8 dreigt uit te sterven

Hoewel gegevens over langetermijntrends in vogelpopulaties het best gekend zijn van regio’s die goed worden onderzocht en gemonitord, zoals Europa en Noord-Amerika, zijn er steeds meer aanwijzingen dat we spreken over een globale achteruitgang: van bos- en wetlandsoorten in Japan tot roofvogels in Kenia.

De voornaamste bedreigingen zijn ook meer zichtbaar voor iedereen dan ooit tevoren: niet-duurzame houtkap (denk aan de dramatische vernietiging van grote delen van het Amazonewoud) en de confronterende gevolgen van de snelle klimaatveranderingen, maar ook de omzetting van graslandhabitats naar landbouwgrond, het gebruik van landbouwchemicaliën etc.

Achteruitgang in België

Zeker ook in welvarende landen, zoals hier in West-Europa, zien we die achteruitgang. Natuurpunt en Natagora zijn de Belgische BirdLife partners en werken mee aan de monitoring van biodiversiteit. Vooral weide- en akkervogels hebben het in België moeilijk en slagen er maar niet in om te manoeuvreren doorheen de te intensieve landbouwkalender. Daar waar soorten als kievit en grutto nog tot broeden komen, zien we ze steeds minder vaak een kroost grootbrengen.
Om klimaatveranderingen te ondervinden moeten we al lang niet meer naar Arctische gletsjers trekken: langdurige droogteperiodes en extreme regenval zijn haast vaste nieuwstopics geworden met negatieve gevolgen voor natuurgebieden, hun biodiversiteit, maar ook voor onze eigen soort: de mens. Worden we niet te snel immuun voor die steeds weer terugkerende verhalen? De oorzaken zijn gekend, hun aanpak zou die jaarlijkse herhaling op termijn kunnen doorbreken.

Is er nog hoop?

Een van de belangrijkste maatregelen die voor het behoud van vogels en biodiversiteit nodig zijn, is het effectief behouden, beschermen en beheren van de meest kritieke locaties. Dat inspanningen daarin zeer snel vruchten kunnen afwerpen, zien we ook dicht bij huis al. Denk aan de terugkeer van de kraanvogel als Vlaamse broedvogel dankzij veenherstel. Oehoes maken dankbaar gebruik van onze bosgebieden. Zelfs de grauwe klauwier is terug van weggeweest met - niet onbelangrijk - een zeer duidelijke voorkeur voor onze natuurgebieden.

Ook beschermingsacties van precair bedreigde soorten elders in de wereld hebben aangetoond dat effectieve en doelgerichte acties het verschil kunnen maken. Sinds 2013 hebben 726 wereldwijd bedreigde vogelsoorten direct geprofiteerd van acties van het BirdLife Partnership en zijn meer dan 450 bijkomende belangrijke vogel- en biodiversiteitsgebieden aangewezen als beschermde gebieden.

De State of the World's Birds 2022 zet de oplossingen die nodig zijn om deze biodiversiteitscrisis aan te pakken sterk in de schijnwerpers, een boodschap die niet langer mag genegeerd worden door de beleidsmakers, zij moeten zich er meer dan ooit bewust van worden dat natuur ook ons eigen biotoop is.
Vooral hun beslissingen zullen het verschil moeten maken op grote schaal, maar daarvoor is er dringend veel politieke moed nodig.

BirdLife International is een wereldwijde koepelorganisatie voor biodiversiteit, en voor de bescherming van vogels en hun leefgebieden in het bijzonder. BirdLife werkt samen met nationale of regionale partnerorganisaties en heeft vertegenwoordigers in meer dan honderd landen. Krachtig, want deze organisatie vormt op die manier de ‘gebundelde spreekbuis’ van meer dan 2,3 miljoen natuurbeschermers.
Dat bundelen van krachten werkt: samen beschermen de BirdLife partners meer dan 1 miljoen ha van de prachtigste natuurgebieden in 25 landen. De koepelorganisatie vormt een sterke lobby en adviesorganisatie naar de Europese Commissie en voor de opvolging van conventies zoals die van Bern, Bonn, AEWA, Ramsar en Biodiversiteit.

BirdLife werkt onder meer rond de bescherming en monitoring van Belangrijke Vogelgebieden (Important Bird Areas of IBA’s) en de bescherming van (vooral) bedreigde vogelsoorten. Dat doen ze door de status van alle vogelsoorten te monitoren. Voor bedreigde soorten worden actieplannen opgesteld en bewaken ze de uitvoering ervan.

Tekst: Gerald Driessens (Natuurpunt Studie)

Foto Spaanse keizerarend: Michel Viskens