Huisgierzwaluw boven Blankenberge: een nieuwe soort voor België

Maandag 26 oktober 2020 werd om 15u24 een huisgierzwaluw ontdekt boven de Kustbaan in Blankenberge. Deze soort werd nog nooit eerder in België waargenomen en kon dan ook rekenen op heel wat belangstelling van toegesnelde vogelaars. De vogel bleef aanwezig tot in de avondschemer maar werd de dag erna (voorlopig) niet meer opgemerkt.

Een waarneming van een huisgierzwaluw in België is voor een vogelaar wat Euromillions winnen betekent voor een gemiddelde Belg: erg onwaarschijnlijk, nooit eerder gebeurd, sensationeel. De melding die om 15u24 binnenliep via Rare Bird Alert Belgium veroorzaakte dan ook de nodige paniekerige opwinding. De vogel werd ontdekt door Stijn Baeten, een jonge vogelkijker die eerder ook al twee Siberische sprinkhaanzangers ontdekte en hierdoor al bijna een levende legende is geworden. In totaal slaagden 47 mensen erin om de vogel te zien. De huisgierzwaluw vloog voortdurend boven het erkende natuurgebied ‘De Fonteintjes’, tussen Blankenberge en Zeebrugge, op zoek naar insecten. De laatste waarneming gebeurde om 17u38, toen de vogel richting Blankenberge centrum vloog, op zoek naar een plek om de nacht door te brengen. Vaak overnachten huisgierzwaluwen hangend aan een hoog gebouw of in nesten van huiszwaluwen. Ondanks een zoektocht door ca. 50 vogelspotters de volgende ochtend, werd de vogel niet gevonden .

Kenmerken
De huisgierzwaluw is nauw verwant aan ‘onze’ gierzwaluw. Gierzwaluwen zijn gestroomlijnde, kleine vogels, behendige en onvermoeibare vliegers met lange, spitse, sikkelvormige vleugels. De poten zijn geschikt om aan gebouwen te hangen, maar ongeschikt om erop te staan. Daarom ziet men gierzwaluwen bijna uitsluitend in de vlucht. Zelfs paren en slapen gebeurt in de vlucht. Het voedsel bestaat uit insecten die tot op een hoogte van 1 km of meer kunnen worden gevangen. ‘Onze’ gierzwaluw is een trekvogel die overwintert in zuidelijk Afrika en deze overwinteringsgebieden verlaat om te broeden in Europa. Vanaf midden augustus trekken gierzwaluwen weer naar het zuiden, omdat het insectenaanbod in onze streken dan te laag ligt om te kunnen overleven. Ook voor de verdwaalde huisgierzwaluw wordt het zoeken naar insecten. De kans is dan ook reëel dat deze verdwaalde vogel verder zuid zal vliegen, naar warmere gebieden, met meer insecten. De huisgierzwaluw verschilt van onze gierzwaluw o.a. door een brede, witte stuitvlek die tot op de flanken doorloopt, een recht afgesneden (en dus niet gevorkte) staart en een iets kleiner, meer gedrongen formaat.

Afbeelding

De huisgierzwaluw broedt in Afrika, in het Midden-Oosten, en in Zuid-Azië. De soort is talrijk in Marokko en broedt ook (in lage aantallen) in Zuid-Spanje. De huisgierzwaluw broedt er in steden en dorpen (o.a. onder balkons) maar ook op kliffen. In de rest van Europa wordt de soort enkel als dwaalgast gemeld. Het gaat dan vaak om (jonge) vogels die uit koers zijn ‘gewaaid’ en opduiken op plaatsen waar ze eigenlijk niet thuishoren. In Nederland werd de soort al twee keer gezien (in mei 2001 en november 2006). In Groot-Brittannië dateert de eerste waarneming van 1981. Daar staat de teller intussen al op 26. Maar voor België was het dus een primeur. Het gebeurt niet vaak dat er een nieuwe vogelsoort in ons land wordt gespot. Eerder dit jaar werd ook al een  keizerarend aan de Belgische lijst toegevoegd. Indien de huisgierzwaluw zou worden aanvaard door de Belgische zeldzaamhedencommissie, dan is dit de 457ste soort die in ons land wordt geregistreerd. In deze telling worden geen exoten of ontsnapte vogelsoorten opgenomen.

Na de ontdekking van een witkeelgors in het Zwin, is dit al de tweede soort die de meeste Belgische vogelaars op hun Belgische lijst kunnen bijschrijven. Het hoogste aantal (wilde) soorten dat door één vogelaar in België is waargenomen komt hierdoor op 409 (van de 457). De overall ranking kan je hier raadplegen.

Foto’s: Filip De Ruwe