Kraanvogels Gru & Dru zijn gaan vliegen

De twee kraanvogels die deze lente in de Vallei van de Zwarte Beek geboren werden, zijn samen met hun ouders vertrokken uit België. Ze werden hier voor het laatst met z’n vieren waargenomen begin september. Daarna trokken ze naar Nederland en vermoedelijk Duitsland, vanwaar ze hun trek naar het zuiden zullen aanvatten. Dit gebeurt elk jaar rond deze tijd.

De geboorte van twee kraanvogels in België deze lente was groot nieuws. Of de twee kleintjes het alletwee zouden overleven, bleef ook spannend. We kunnen nu met zekerheid zeggen dat het ouderpaar en de kleintjes het voorjaar en de natte zomer goed zijn doorgekomen. De kraanvogels zijn met z'n vieren laatst waargenomen begin september. Dat komt overeen met het tijdstip van vertrek van de twee oudervogels in 2020. 

Waarom zijn de kraanvogels vertrokken?

Op 5 september 2021 werden vier vogels (2 adulten en 2 juvenielen) gezien net over de grens in Stramproy (NL), ten noordoosten van de Zwarte Beek, 20 minuten later werden ze ook opgepikt boven Kreijel (NL). Ze vlogen dus op hun gemak aan ca 30km/u. Waarom ze precies naar het noorden trekken, is wat gissen. Mogelijk zoeken ze meer geschikte graslanden en akkers met bulkvoedsel om voldoende plantaardige eiwitten binnen te krijgen. Een andere optie is dat het ouderpaar zelf afkomstig is van oudervogels van de Grote Peel (NL) of elders in die richting. Vaak zoeken ze elkaar rond die tijd op om samen op zoek te gaan naar een "verzamelplaats", een plaats die de oudervogels nog instinctief of vanuit hun eigen jeugd kennen.

Waar gaan Gru en Dru naartoe?

De Europese kraanvogelpopulatie wordt geschat op 450.000 tot 500.000 exemplaren. Elk jaar trekken de kraanvogels in de winter naar het zuiden, naar hun overwinteringsgebieden.
Zo’n 360.000 kranen zullen de West-Europese migratieroute volgen (zie kaartje). Een minderheid daarvan zal proberen te overwinteren in Duitsland en Polen, of rond het Lac du Der in Frankrijk, of nog zuidelijker in Frankrijk (in de omgeving van Arjuzanx en de Camargue). Maar de meerderheid van de vogels zal de Pyreneeën overtrekken richting het Iberisch schiereiland. De hoogste concentratie overwinterende “Grullas” vind je in Extremadura (Spanje), wat deze regio heel belangrijk maakt voor de Europese kraanvogelpopulatie.

West-Europese migratieroute van de kraanvogels © Gert Vandezande

De najaarstrek

Begin oktober komen de kraanvogels toe op de grote verzamelplaatsen in Duitsland (Rügen, Rhin-Havelluch, Diepholz). Vanaf midden oktober, bij de juiste weersomstandigheden (open hemel met liefst nog wat rugwind) begint de grote uittocht. Eerst vertrekken de vogels vanuit de regio Berlijn (Rhin-Havelluch) maar die passeren niet in België, maar gaan via centraal Duitsland (Marburg-regio). 
De kraanvogels die over de Lage Landen vliegen, houden zich op in de regio Diepholz en deels Rügen. Deze vogels trekken in een drietal golven over (enkel) het oosten van België (ten oosten van de lijn Eupen - Sankt-Vith). Dat doen ze ergens tussen de laatste week van oktober en de eerste 10 dagen van november.

Grote aantallen

In één golf kunnen op een paar uur tijd duizenden tot tienduizenden kranen overvliegen. Op 9/11/2014 passeerden zo ongeveer 40.000 kraanvogels tussen 12u30 en 17u30 aan het uitkijkplatform op de Signal de Botrange. Het totaal aantal vogels dat in die migratiegolven over België vliegt, varieert van jaar tot jaar waarbij de weersomstandigheden heel sterk de trekrichting bepalen. Als de wind iets meer uit het westen waait, zullen de vogels niet in België passeren maar vooral over Duitsland vliegen.

Tijdens de najaarsmigratie zijn de kranen minder gehaast dan in het voorjaar en maken ze vaak een aantal tussenstops bijvoorbeeld aan het Lac du Der (nabij Saint-Dizier ten oosten van Parijs). Dat is het mekka van de kraanvogels in West-Europa. Hier lopen de aantallen kranen eind oktober, begin november (zeer) hoog op. Zo zaten er tussen 2/11/19 en 8/11/19 meer dan 268.100 kraanvogels op en rond het meer. 

Hoe snel vliegen kraanvogels?

De kranen vliegen in normale omstandigheden gemiddeld zo’n 60 km/h maar bij rugwind kunnen die snelheden sterk oplopen tot meer dan 100 km/h. Ooit is er bij een kraanvogel die voorzien was van een gps-tracker een recordsnelheid opgemeten van 154 km/u (!).

Volgen?

Als je één van de volgende weken zelf zo’n (massa-)migratie zou willen ervaren, dan zal je je naar de Oostkantons moeten begeven. Je kan de voorspelling van de migratiegolven volgen via de Nederlandstalige Facebookpagina van het ECMN (European Crane Migration Network) via volgende link: https://www.facebook.com/kraanvogeltrek

Tekst: Christof Van Ackere (Natuurpunt Beheer), Gert Vandezande (European Crane Migration Network) & Natalie Sterckx (Natuurpunt Communicatie)