Nieuwe libellensoort bereikt België dankzij klimaatopwarming

Begin juli werd nabij het kasteel Lavaux-Sainte-Anne in Rochefort (provincie Namen) een Witpuntoeverlibel waargenomen. De van oorsprong zuidelijke soort werd nooit eerder in ons land gesignaleerd. De bijzondere waarneming brengt het totaal aantal libellensoorten in ons land op 72.

Geheel onverwacht komt de waarneming niet: de Witpuntoeverlibel is haar leefgebied al 20 jaar lang beetje bij beetje naar het noorden aan het opschuiven. Zo bereikte ze het noorden van Polen, nl. de kust van de Baltische zee. En ook in West-Duitsland, aansluitend bij de Benelux, wordt ze steeds noordelijker gezien. Franse libellenonderzoekers rapporteerden dit jaar bovendien veel exemplaren in de noordelijke departementen van Frankrijk. De dichtstbijzijnde bekende populaties bevinden zich zo’n honderd kilometer ten zuiden van het kasteel Lavaux-Sainte-Anne. Mogelijk heeft de soort eerst andere gebieden, dichter bij de Belgische grens, gekoloniseerd.

De Witpuntoeverlibel in Lavaux-Sainte-Anne werd ontdekt door Alain De Broyer, een onderzoeker van Natagora. Het kostte hem heel wat uren tijd om het dier voldoende goed te zien, zodat de subtiele verschillen met de Gewone oeverlibel duidelijk werden. De dagen nadien kwam het ‘libellentoerisme’ op gang en werd de libel door tientallen libellenliefhebbers bewonderd. Het bleef overigens niet bij één dier: Marc Anneels kon een exemplaar vastleggen op foto in Etalle (provincie Luik).

Het is erg waarschijnlijk dat de Witpuntoeverlibel de komende jaren Zuid-België zal koloniseren en dat ze nadien Vlaanderen zal bereiken. De zuidelijke soort heeft plaatsen nodig waar het water snel opwarmt en die zijn in de regio voldoende te vinden.

Het is een soort met een groot verspreidingsgebied, van Zuid- en Centraal-Europa tot in Japan. Ze is plaatselijk heel talrijk maar ontbreekt ook in grote delen van dit enorme gebied.

De Witpuntoeverlibel hoort tot de familie van de korenbouten. Ze lijkt zeer sterk op de Gewone oeverlibel, een soort die zeer talrijk voorkomt in heel België. Maar aan het subtiele verschil dankt de Witpuntoeverlibel haar naam: ze is voorzien van witte achterlijfsaanhangselen. De vrouwtjes hebben ook nog een een wit laatste achterlijfs-segment en een mooie, duidelijke tekening op het achterlijf die het dier veel contrastrijker maakt dan het wijfje van de Gewone oeverlibel.

Tekst & foto: Alain De Broyer, Natagora