Ruige dwergvleermuizen op zee!

Tijdens een vissenonderzoek door het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) op de Noordzee aan boord van het onderzoeksschip de Belgica vond Jan Ranson, medewerker van het ILVO en vrijwilliger bij de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt, twee ruige dwergvleermuizen! De dieren landden apart van elkaar op de boot en zochten beschutting. De ruige dwergvleermuis lijkt heel goed op de gewone dwergvleermuis maar is grover gebouwd. In de zomer leven ruige dwergvleermuizen vooral in Oost-Europa en de Baltische Staten, waar ze hun kraamkolonies hebben. De soort vertoont net als sommige vogels trekgedrag en reist vanaf augustus af naar Zuid- en West-Europa. Soms leggen ze tijdens deze tocht maar liefst 2000 kilometer af. In Vlaanderen overwinteren ze onder andere in houtstapels, waar ze in het voorjaar regelmatig worden gevonden als ze stilaan terug ontwaken. 

Ruige dwergvleermuis op onderzoeksschip Belgica (foto: Jan Ranson).

Over het gedrag van vleermuizen boven de Noordzee is maar weinig bekend en net daarom moeten we hier extra voorzichtig mee omspringen. Zo weten we niet wat het effect van een drijvend zonnepanelenpark in de Noordzee kan zijn. 

De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij West-Vlaanderen vroeg eerder dit jaar een milieuvergunning aan voor een drijvend zonnepanelenpark (PV-installatie) met zeekabel in Natura2000-gebied op de Noordzee. Eind september diende 4Sea (Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace Belgium, Natuurpunt vzw en WWF België) een bezwaarschrift  in tegen deze vergunning. De passende beoordeling in het milieu-effectenrapport erkent dat er op de betrokken locatie vleermuizen voorkomen, maar concludeert zonder verder onderzoek dat het project ‘door de geringe omvang en de beperkte verlichting geen significante effecten zullen hebben’. Uiteraard hopen ook wij dat die conclusie klopt, maar jammer genoeg is er  onvoldoende wetenschappelijke kennis beschikbaar om tot die conclusie te komen. 

Verschillende wetenschappelijke bronnen vermelden mogelijk risico op botsing van vleermuizen met de panelen. Vleermuizen zien gladde oppervlakken (zonnepanelen, maar op land ook serres) dikwijls aan voor een waterplas, vliegen daar naartoe om te drinken en botsen dan nogal hard tegen het glas. Naast vleermuizen lopen ook zeevogels het risico om in aanvaring te komen met de zonnepanelen, met daarnaast verstoring van hun rust en foerageerplaatsen. Ook de onderwater-habitats worden door de schaduwwerking aangetast door het plaatsen van de panelen. De stelling dat er geen significant negatief effect te verwachten is op trekkende vleermuizen (en vogels en habitats), is dan ook nog niet wetenschappelijk gefundeerd en strijdig met het voorzorgsprincipe.

Natuurpunt is grote voorstander voor de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen. Dit mag echter geen reden zijn om onze schaarse ruimte of beschermde natuurgebieden (zoals het Natura2000-netwerk) verder aan te tasten. Er zijn nog heel wat grote daken die eerst benut kunnen worden voor het plaatsen van zonnepanelen.

Auteurs: Kris Boers, vleermuizenwerkgroep Natuurpunt en Sarah Tilkin, beleidsmedewerker Noordzee

Literatuur: 

-Etude d’incidence du projet photovoltaïque de la commune de Piolenc (gravière Maroncelli) sur le SIC « Rhône aval »; Klaassen R., Schaub T., Ottens H.-J., Schotman A., Snethlage J. & Mol G. (2018). 

-Evidence review of the impact of solar farms on birds, bats and general ecology. Manchester Metropolitan University.

-Everaert, J. & Gyselings, R., 22-jun-2020, INBO Advies betreffende een passende beoordeling en verscherpte natuurtoets bij een vergunningsaanvraag voor een drijvend zonnepanelenpark op de zandwinningsplas Meerheuvel in Dilsen-Stokkem ( nr. INBO.A.3974)