Schorregebied van het Zwin trekt unieke schorrezangers aan

In Nederland noemt men ze ‘kwelderzangers’, in Vlaanderen zijn het ‘schorrezangers’. Kwelders of schorren zijn vegetatietypes die voorkomen op plaatsen die regelmatig door water overspoeld worden, onder invloed van het getij. Dit vegetatietype komt in het Zwin nog op relatief grote oppervlaktes voor. Een handvol zangvogels die in de winter naar Vlaanderen afzakken, is sterk gebonden aan deze schorregebieden. Strandleeuweriken, fraters, ijsgorzen en sneeuwgorzen: maak kennis met de kwelderzangers.

Behalve hun winterse voorliefde voor schorren, hebben ze ook hun (Sub-)Arctische origine gemeen. Strandleeuwerik, ijsgors en sneeuwgors broeden op de toendra in het Hoge Noorden. Frater is minder exclusief aan de toendra gebonden, omdat deze soort in het zuiden van het verspreidingsgebied ook op heidevelden broedt. Wat ze nog gemeen hebben met elkaar is dat alle vier deze soorten in België de zuidgrens van hun winterareaal bereiken. De strandleeuweriken en fraters die we hier zien, zijn afkomstig uit Scandinavische broedgebieden, hoofdzakelijk uit Noorwegen. Voor frater kan een onbekend, maar vermoedelijk zeer klein deel afkomstig zijn uit het noorden van Groot-Brittannië. De ijsgorzen en sneeuwgorzen komen deels uit de Scandinavische bergen, deels uit IJsland (sneeuwgors) en Groenland (beide soorten). In hun broedgebieden zijn de weersomstandigheden zelfs tijdens de zomer guur en ‘winters’. Op de winterse schorre van het Zwin zijn wind en kou schering en inslag: ideaal voor deze kwelderzangers.

De grootste oppervlakte zoutwaterschorre in ons land ligt in het Zwin. Het mag dan ook niet verbazen dat dit het gebied bij uitstek is voor deze ‘kwelderzangers’. Het is niet de enige plek waar je deze soorten in België kan zien, maar het is wel de meest betrouwbare én de enige plek waar je ze dit jaar allemaal samen kan zien.

Dat was alweer een tijdje geleden
De voorbije winters werden er geen fraters meer gemeld, maar in het najaar van 2020 dook deze zeldzame soort weer op. De vier soorten zijn in ons land nooit echt algemeen geweest. Frater kwam in sommige winters in groepen van honderden voor maar dat is al lang verleden tijd. Nu is het echt een zeldzaamheid geworden. Het groepje van 7 dat momenteel in het Zwin zit, trekt dan ook heel wat enthousiaste vogelaars.

Afbeelding

Schorrenvogels: v.l.n.r.: boven: ijsgors, sneeuwgors. Onder: frater, strandleeuwerik (foto's: Patrick Keirsebilck, Silas Morreeuw, Wouter Van Gasse).

Ook van strandleeuwerik lijkt het aantal overwinterende vogels te minderen terwijl de aantallen van ijsgors en sneeuwgors van jaar tot jaar fluctueren. Er is wel één constante: hoe strenger de winter, hoe groter de kans op ‘kwelderzangers’. België ligt aan de zuidgrens van hun wintergebied. Doordat de winters gemiddeld zachter zijn geworden, zakken steeds minder winterharde ‘schorrezangers’ af tot in Vlaanderen. De meeste blijven ten noorden van ons hangen, terwijl ze daar vroeger zuidwaarts werden gestuwd door een opschuivende vorst- en sneeuwgrens. Maar ook de bronpopulaties zijn in aantal afgenomen. Vermoedelijk is dit een gevolg van klimaatverandering en de manier waarop die de Arctische broedbiotopen beïnvloedt.

Als overwinteringsgebied wordt het Zwin almaar beter. Door de Zwinuitbreiding die in 2019 werd gerealiseerd, zal de oppervlakte aan schorren verder toenemen. De eerste tekenen van herstel en uitbreiding van de schorrevegetatie zijn alvast hoopgevend.

Wil je zelf het Zwin bezoeken om o.a. fraters, strandleeuweriken, ijsgorzen en sneeuwgorzen te bekijken, dan kan dat. Naast deze vier soorten kan je er ook andere soorten zien die in de schorre overwinteren: de tientallen oeverpiepers zijn zeker een blikvanger, net als heel wat veldleeuweriken, graspiepers, kneus, rietgorzen en twee zeldzame grote piepers. Boven al dat fraais jagen regelmatig ook enkele velduilen en blauwe kiekendieven. Toegang tot de Zwinschorre is alleen mogelijk via het Zwin Natuur Park. Let op: dat is tijdens de winter niet elke dag open. Check vooraf de openingstijden op deze site. Daar kan je ook je tickets bestellen: in deze corona-tijden moet dat verplicht vooraf.

Tekst: Wouter Faveyts (Zwin Natuur Park)