Tips bij het indienen van bezwaren bij de bossenkaart

OPGELET - DEZE PAGINA BEVAT INFO EN TIPS VOOR HET OPENBAAR ONDERZOEK OVER DE KAART MET MEEST KWETSBARE WAARDEVOLLE BOSSEN (MKWB). OP 22 MEI 2017 BESLOOT DE VLAAMSE REGERING ECHTER OM DE KAART IN TE TREKKEN EN HET OPENBAAR ONDERZOEK AF TE GELASTEN. MEER INFO OVER DEZE BESLISSING VIND JE HIER.

Wat houdt de kaart precies in?

Vlaanderen kent ca. 185.000 ha bos, waarvan 65.000 ha gelegen buiten groene bestemmingen. Ondanks het principieel verbod tot ontbossing (bosdecreet), kunnen deze zonevreemde bossen makkelijk voor de bijl.  Om de meest bedreigde en meest waardevolle ervan beter te beschermen (zgn. ‘toplaag’), werd in december 2015 een artikel (90ter) toegevoegd aan het decreet. Dat artikel wordt van toepassing op alle bossen op de kaart.  Officieel draagt de kaart de naam van ‘Meest Kwetsbare Waardevolle Bossen’ (MKWB).

De extra bescherming betekent dat voortaan enkel de voltallige regering (dus niet langer de gemeente of bevoegd vakminister), een uitzondering op het verbod tot ontbossing kan toestaan. Wijst ze aanvragen tot ontbossing af, dan engageert de regering zich tegelijkertijd om een bestemming van de grond om te zetten tot groengebied (= opmaak RUP). In dat geval hebben eigenaars recht op planschade.

Meer info: website ANB.

Welke bossen staan nu wel en niet op de kaart?

De kaart die in openbaar onderzoek gaat, wijkt opvallend veel af van de kaart zoals eerder principieel werd goedgekeurd door de Vlaamse regering op 3 juni 2016. In de laatste rechte lijn werden alle bossen van de ‘toplaag’ geschrapt waarvan de zonevreemdheid werd (her)bevestigd in RUPs en/of BPA’s die teruggaan tot maar liefst mei 2000 (zgn. ‘beslist beleid’). Vele van die oude plannen zijn nochtans achterhaald, of dienen enkel economische belangen.

Om het totaal aantal van ca. 12.500 ha bos (‘toplaag’) enigszins overeind te houden, werden een aantal andere, minder waardevolle bossen – die voorheen de kaart nét niet haalden – alsnog aan de kaart toegevoegd. Als netto resultaat bevat de nieuwe kaart minder bossen in woon- en industriegebied, en meer bossen in agrarische bestemming. Op deze manier ontspringen veel symbooldossiers de dans. Denk aan het nog resterende deel van het Ferrarisbos te Wilrijk.

Conformiteit met goedgekeurde beheerplannen

Bossen die het voorwerp uitmaken van een goedgekeurd beheerplan, vallen in theorie niet onder de definitie van ‘Meest Kwetsbare Waardevolle Bossen’. Zodra de MKWB-kaart beschikbaar is in GIS omgeving, zal Natuurpunt Beheer een controle uitvoeren voor haar eigen eigendommen. Mochten er toch tegenstrijdigheden opduiken, dan zal Natuurpunt dit aankaarten bij de overheid.

Wie kan bezwaar indienen?

• Natuurpunt vzw zal een generiek bezwaar indienen. We duiden de goede en minder goede kanten van de kaart aan de hand van enkele sprekende voorbeelden, doch zonder alle individuele dossiers op te lijsten en te duiden.
• Regionale en lokale afdelingen (al dan niet met rechtspersoonlijkheid), en actieve vrijwilligers worden gestimuleerd om ook zelf een gemotiveerd bezwaar in te dienen, aangevuld met specifieke opmerkingen en concrete dossiers. Bezorg desgevallend best ook een kopie aan de centrale beleidsdienst. Zo houden wij een totaal overzicht.
• Ook leden en burgers kunnen gebruik maken van onze opmerkingen om een eigen bezwaar op te maken en in te dienen.

Wat kan je al dan niet vragen tijdens het openbaar onderzoek?

Bezwaren kunnen enkel aanleiding kunnen geven tot aanpassingen aan het plan, voor zover ze betrekking hebben op het feit of een bos al dan niet terecht op de kaart staat: is het bos een écht bos (definitie bosdecreet), is het waardevol genoeg (criteria voor MKWB), en werd er eerder nog geen vergunning voor ontbossing afgeleverd (beslist beleid)? De criteria of een bos al dan niet waardevol genoeg is,hebben onder meer betrekking op de oppervlakte, de biologische waarde, en de historiek van het bos. Voor een volledig overzicht verwijzen we door naar het bosdecreet (artikel 90ter), of de website van het ANB.

Volgend soort van bezwaren zullen dan ook als ongegrond worden beschouwd:

Het schrappen van percelen op de kaart

• Bezwaren die louter betrekking hebben op de ‘opportuniteit’ om het zonevreemd bos te beschermen, of motiveringen om de bestemming van de grond (wonen, industrie, landbouw,…) alsnog te realiseren om het terrein.

Het toevoegen van percelen op de kaart

• Bezwaren met de vraag om ontbrekende bossen toe te voegen aan de kaart.

Het is echter niet verboden om dergelijke opmerkingen te maken tijdens het openbaar onderzoek. Dergelijke bezwaren kunnen alsnog een belangrijke rol spelen als politiek signaal, of in latere vervolgstappen (bv. in een 2^de fase of beschermingsronde).

Mochten afdelingen van oordeel zijn dat sommige bossen ontbreken op de kaart, dan raden wij uitdrukkelijk aan om deze toch aan te kaarten tijdens het openbaar onderzoek, ook al is de vraag onontvankelijk.

Wat is het standpunt van Natuurpunt vzw?

Met betrekking tot bossen die WEL op de kaart staan:

• Natuurpunt is tevreden met de grote stap voorwaartsin de bescherming van de zonevreemde bossen.
  • Op een aantal correcties na (zie verder), steunen wij de bossen zoals opgenomen op de kaart, en het beschermingsregime dat voor deze bossen geldt.
  • Daarbij vragen wij de Vlaamse regering om zeer terughoudend om te springen met de nieuwe uitzondering, zodat dit niet opnieuw de regel wordt.
  • Met betrekking tot de opmaak van RUPs:
    • Natuurpunt staat op een correcte toepassing van de ruimteboekhouding: de kaart kan slechts vertaling krijgen in de balans naar mate de bossen ook effectief via RUPs worden herbestemd.
    • Bij de opmaak vaak een RUP valt het effectief schrappen van de bouwgrond (met planschade voor eigenaars) te verkiezen boven een planologische ruil. Planologische ruil draagt immers niet bij tot de betonstop, en is evenmin budget neutraal omdat planschade en planbaten volledig uit evenwicht zijn.

• Natuurpunt stelt vast dat er nog heel wat ‘ruis’ in de kaarten zit. Meer dan 4.000 van in totaal 15.000 polygonen hebben een oppervlakte kleiner dan 500m². Vaak is dit het gevolg van een ‘technisch probleem’. De kaart verdient op dat vlak correcties. Enkele voorbeelden:
  • Groepjes bomen gelegen in tuincomplexen van residentiële wijken, of langs straten, duiken geregeld op in de kaart. Dat komt omdat de MKWB kaart werd opgemaakt op basis van de boswijzer van het ANB (luchtfoto’s), en niet op basis van een échte boskartering op het terrein.
  • Bosranden van bossen gelegen in groengebied (dus niet zonevreemd), maar op de grens met een andere niet groene bestemming, duiken geregeld op in de kaart (als langwerpige stukken). Dat komt omdat kruinen van bomen kunnen overhangen, maar ook omdat de luchtfoto en de kadasterkaart niet perfect op elkaar ‘matchen’.

Natuurpunt wenst alleszins te vermijden dat de Vlaamse overheid met regelmaat van de klok aanvragen moet beoordelen die betrekking heeft op zulke kleine bomengroepen. Dat komt noch de aanvrager, noch de overheid, noch het natuurbehoud ten goede. We wensen te vermijden dat de nieuwe uitzondering opnieuw de regel wordt. 

Met betrekking tot bossen die NIET op de kaart staan:

• Natuurpunt is erg ontgoocheld in het feit dat de regering in laatste rechte lijn veel meest kwetsbare (lees: ernstig bedreigde) bossen schrapte en verving door minder waardevolle bossen. Natuurpunt vraagt om ook deze meest kwetsbare én waardevolle bossen alsnog op te nemen en een zelfde beschermingsniveau te bieden (cf. kaart zoals principieel door de Vlaamse regering goedgekeurd op 3 juli 2016).

Heb je na het lezen van deze tips nog een specifieke vraag?

Neem dan contact op met Frederik Mollen, Natuurpunt Beleid: frederik.mollen@natuurpunt.be