Natuurherstel Tussen Wamp en Neten

Natuurherstel Heiderelicten Rode Del '2021-2022'

Op de grens van Arendonk en het Nederlandse Reusel kwamen in de Rode del nog enkele heiderelicten voor die omgeven waren door naaldhout en loofhout dat gedomineerd wordt door Amerikaanse eik en Amerikaanse vogelkers. Met deze subsidie wilde Natuurpunt heiderelicten uitbreiden en ontsnipperen door het omvormen van naaldhout en loofhout met invasieve exoten naar heide en eikenhakhout. Hierdoor ontstaat een heidegebied met vochtige heide (4010) , droge heide (4030) en overgangen naar droog bos dat op termijn zal ontwikkelen naar zuur eikenbos (9190). De verhouding heide en bos is respectievelijk 80% en 20% conform het goedgekeurde beheerplan.

Het project is gestart in het najaar van 2020 met het bestrijden van de Amerikaanse vogelkersen in het naaldhoutbestand dat gedund is in functie van eiken-berkenbos (9190). In januari 2021 is er dan gestart met de dunning van het naaldhout gevolgd door een kaalkap van de zones waar heide kan ontwikkelen. In deze zone werd het takhout opgeruimd zodat het klaar was om te plaggen. Daarnaast werd er een Amerikaanse eikenbestand gekapt en het takhout opgeruimd ifv plaggen. Eenmaal alle toekomstige heidepercelen vrij waren van takhout zijn ze geplagd waarbij de strooisellaag is afgevoerd. Het plagsel werd uitgezeefd in verschillende fracties en afgevoerd. In functie van het zeven en afvoeren zijn rijplaten gelegd om schade aan het terrein te voorkomen. De werken waren afgerond in februari 2022.

Na de werken hebben de vrijwilligers van Natuurpunt heidemaaisel uitgespreid en ondertussen is de heidevegetatie mooi aan het ontwikkelen.

Natuurherstel Moerassen Rode Del '2021-2022'

In de Rode del in Arendonk beheert Natuurpunt sinds 2009 een vijvergebied dat voorheen in gebruik was van een viskweker. Nadat de viskweek is gestopt is het gebied ingericht voor natuurontwikkeling door het verwijderen van vogelnetten, kappen van opslag en het verwijderen bodemwoelende karpers. Deze inspanningen hebben geloond want watervogels zoals Dodaars, Tafeleend en Krakeend hebben het gebied terug gekoloniseerd. Vanaf 2013 broedt Roerdomp nagenoeg jaarlijks in het gebied. Omdat de overgangen tussen de dijken en de vijvers scherp waren, zijn in het najaar van 2022 twee tussen dijken afgegraven. Hierbij is 2880 m³ vrij gekomen die in het terrein is gebruikt om dijken te herstellen en een geleidelijke oeverzone aan te leggen in een grote vijver.

In het zuidelijke moeras waren de dijken lek waardoor het moeras jaarlijks droogviel met verbossing tot gevolg. In de winter van 2021-2022 zijn de dijken hersteld met schrale zand. Het effect was onmiddelijk zichtbaar want in de droge zomer van 2022 is het moeras niet droog gevallen.

Grenzend aan het vijvercomplex liggen verschillende recreatievijvers waarvan twee in het kader van subsidie ingericht zijn. De vijvers liggen op de flank van de hogere zandgronden naar het laagveen. Deze overgangen zijn zeer interessant voor kwelgebonden habitats. Gezien de licht oranje kleur liggen de vijvers in een kwelzone en is hij kansrijk voor het herstel van eutroof water (3150) en kleine zeggenvegetaties (rbbMs).

De recreatievijvers waren omgeven door een oeverwal die beplant was met naaldhout en enkele loofbomen. Bij aanvang van de werken in het najaar van 2021 werden de aanplanten gekapt waarbij het hout versnipperd en afgevoerd is. Om de vijver te ontslibben en af te vissen, is de vijver leeg gepompt waarbij de vissen zijn afgevangen en vervoerd naar een andere vijver. Daarna zijn de oeverwallen tot op het historisch maaiveld afgegraven en met de vrij gekomen grond is één vijver verondiept.

Natuurherstel Tussen Wamp en Neten '2016-2022'

In de Hooyput komen zeer mooi ontwikkelde graslanden voor met kleine zeggenvegetatie (7140) en nat heischraal grasland (6230+). Dankzij de leemlaagjes en basenrijk kanaalwater is er een zekere mineraalrijkdom. De vegetatie is er ijl met als typische grassoorten Borstelgras en Pijpenstrootje. Begeleiders zoals Tormentil, Veelbloemige veldbies, Blauwe zegge, Pilzegge en Trekrus komen talrijk voor naast de kensoorten zoals Heidekartelblad, Liggende vleugeltjesbloem, Gevlekte orchis, Klokjesgentiaan en Blauwe knoop. Naast heischraal grasland vinden we er er ook nog kleine zeggenvegetatie (rbbMs), vochtige (4010) en droge heide (4030). Een deel van het gebied was de laatste 20 jaar verbost en om de waardevolle graslanden te herstellen is in het najaar van 2016 een aannemer gestart met het verwijderen van de opslag. Om de bodemschade te vermijden is dit gebeurd met een rupskraan op schotten en arbeider met kettingzaag. Alle takhout is door de rupskraan met lange arm verdraaid naar de rand van het de werkzone waar het versnipperd en afgevoerd is. Omdat de transportkarren veel wegen en het terrein kwetsbaar was, zijn er rijplaten gelegd. Vervolgens zijn de stronken gefreesd en is het terrein gechopperd zodat het kon gemaaid worden. De grachten zijn uitgeplagd en het ruimsel is afgevoerd.

De Arendonkse watering is een gebied met meerdere weekendvijvers. Natuurpunt had één van de vijvers aangekocht en wou deze vernatuurlijken zodat er venhabitats kunnen ontwikkelen. Dat deze vijver kansrijk is voor oligotrofe tot mesotrofe wateren (3130) is te danken aan de combinatie van een zandbodem en mineraalrijk kwelwater. In het gebied komt nog een mooie populatie drijvende waterweegbree voor. De populatie van deze Bijlage II-soort van de Habitatrichtlijn kan hopelijk door de voorgestelde maatregelen uitbreiden.

Naast de potentie voor venhabitats en drijvende waterweegbree is het gebied zeer waardevol voor libellen. De historische watering is deels behouden gebleven waarbij grachten met kalkrijk kanaalwater door het gebied stromen. Hierdoor komen er zeldzame libellensoorten voor zoals vroege glazenmaker, gewone bronlibel en bruine korenbout.

In het najaar van 2016 zijn de bomen gekapt rondom de vijver. Hierbij zijn enkele eiken geringd om dood hout te creëren. Vervolgens zijn gebiedsvreemde materialen afgevoerd waaronder asbest en oeverbeschoeiing. In de zomer van 2022 is de oeverwal afgegraven en afgevoerd. Hierbij is gewerkt met een rupskraan om bodemschade te vermijden.

In de Rode del heeft Natuurpunt enkele jaren percelen in beheer gekregen waaronder een vijvergebied. De vijvers bestonden uit de historische kleinschalige vijvertjes die grotendeels verbost zijn en waar de dijken op tal van plaatsen zwak zijn of reeds gebroken zijn. Gezien het voorkomen van Grote modderkruiper ten zuiden van het gebied in het Vlaamse natuurreservaat het Goorken, was het gebied zeer kansrijk voor een uitbreiding van de grootste Vlaamse populatie van deze soort.

Om de vijvers terug te kunnen beheren moesten de dijken opgemaakt worden en de in- en uitlaatconstructies vernieuwd. Het terrein was ten tijden van de aanvraag zo dichtgegroeid dat het onoverzichtelijk en nauwelijks toegankelijk was. Daarom is ervoor gekozen om in de winter van 2016-2017 de verbossing te verwijderen. Daarna kon het vijversysteem zorgvuldig opgemeten worden met een laser hoogtemeter zodat de werken optimaal kunnen gepland en uitgevoerd worden. De werken zijn uitgevoerd door een rupskraan met lange arm op schotten die in het moeras reed en gedragen werd door de zandbodem die zich onder het veen en slib bevindt. De rupskraan heeft de opslag getrokken en met het vrijgekomen materiaal een werkbaan gemaakt waarover kon gereden worden. Eenmaal het verste punt bereikt was is alle materiaal verdraaid naar één locatie waar het versnipperd is. Omdat de transportkarren veel wegen en het terrein kwetsbaar was, zijn er rijplaten gelegd.

Natuurherstel Rode Del '2021'

De Rode del is een voormalig laagveenmoeras dat een waardevol geheel vormt met het Vlaamse natuurreservaat het Goorken. In de Rode del zijn na de Tweede wereldoorlog recreatiepercelen met vijvers aangelegd waardoor waardevolle habitats verdwenen zijn. Met deze subsidie heeft Natuurpunt recreatiepercelen hersteld in functie van broekbos en laagveenmoeras. De betrokken percelen liggen op de flank van de hogere zandgronden naar het laagveen. Deze overgangen zijn zeer interessant voor kwelgebonden habitats.

De noordelijke werfzone bestaat uit een voormalige recreatievijver. Gezien de licht oranje kleur ligt de vijver in een kwelzone en was hij kansrijk voor het herstel van eutroof water (3150) en kleine zeggenvegetaties (rbbMs). Herstel van dit Europees doelhabitat was mogelijk door:
- verwijderen aanplanten;
- afgraven en afvoeren oeverwallen tot op het historische maaiveld;
- ontslibben en verondiepen vijver;
- verwijderen bodemwoelende vissen en beheren exoten zoals zonnebaars.

De zuidelijke werfzone ligt op dezelfde flank waar mesotroof broekbos (91E0+) kon hersteld worden door
- verwijderen rododendron;
- de aangevoerde grond af te graven tot op het historische maaiveld waarna het spontaan kan verbossen.

Dit project werd mogelijk gemaakt met steun van de Vlaams Overheid en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO).

Bezoekersinfo

Tussen Wamp en Neten bestaat uit zes deelgebieden (Rode Del, Hooyput, Arendonkse Watering, Graaf, Goorbossen, Goorneetje) op de noordoostelijke rand van het stroombekken van de Kleine Nete. Het kanaal Dessel-Schoten is dwars op de stroomrichting van de neetjes gegraven. Water speelt dan ook een hoofdrol in allerlei vormen: moeras, (vis)vijver, ex-zandwinput, kwelgebied, vloeiweide, beek, broekbos … Meer info omtrent het gebied vind je hier