Hagelands Bos: Tienbunderbos en Houwaartse Berg

• Toegankelijkheid
• Beschrijving van het gebied
• Dieren en planten
• Natuurbeheer
• Geschiedenis van het natuurgebied
• Verder wandelen in de buurt

Afbeelding

Toegankelijkheid

Het hele jaar door vrij toegankelijk op de paden. Laarzen of stevig schoeisel zijn aangeraden bij regenweer. Honden welkom, aan de leiband.

Top

Afbeelding

Afbeelding

Beschrijving van het gebied

Hoewel vrij grote delen van het Hagelands bos uit minder gewenste boomsoorten bestaan, liggen hier toch een aantal erg belangrijke stukjes natuur. Het Schollenkot is ongetwijfeld één van de mooiste plekjes in het Tienbunderbos. Tot voor kort was dit nog een stort voor huishoudelijk afval. Sinds de herstelwerken is dit echter een mooie poel, die het hele jaar door water bevat op een ijzerzandstenen ondergrond.

Het Schollenkot is ontstaan doordat hier vroeger "schollen", of losliggende platte ijzerzandstenen, gewonnen werden. Deze "schollen" werden gebruikt voor de bouw van zijgevels van huizen of voor het herstellen van wegen en paden. Schollen waren namelijk goedkoper dan bakstenen of ander bouwmateriaal. Rond het Schollenkot en op verschillende andere plaatsen in het bos zijn open plekken te vinden met brem, struikhei en blauwe bosbes.

Ook de vallei van de IJsbeek is de moeite waard. De IJsbeek is een regengevoede beek en zorgt voor een geleidelijke afwatering van het gebied. Het Tienbunderbos speelt dan ook een belangrijke rol in de waterhuishouding van de ruimere omgeving. De beboste hellingen zorgen voor een vertraagde afvoer van het regenwater richting het overstromingsgevoelige Rillaar. Ook ecologisch is dit valleitje natuurlijk van grote waarde! Het bevat een grote verscheidenheid aan inheemse boomsoorten en het is ook de vindplaats van een aantal oude bosplanten, zoals bosanemoon en gevlekte aronskelk.

Centraal in het Tienbunderbos liggen een aantal niet beboste zuidhellingen. Deze worden beheerd als bloem- en insectenrijke hooilanden. Eén van deze weiden heeft de naam "weide Paulien", ter herinnering aan de juffrouw die er in 1910 vermoord werd. Er werd destijds een gietijzeren gedenkkruis op een blok ijzerzandsteen geplaatst, dit kan je nog altijd bezoeken in de hoek van de weide. De hoogste bomen in het bos zijn een aantal mamoetbomen met hun dikke, zachte schors en enkele Japanse ceders. Deze exotische soorten worden als "curiosum" behouden in het bos.

Top

Afbeelding

Afbeelding

Dieren en planten

Grote delen van het bos bestaan uit lork, Amerikaanse eik en grove en Corsicaanse den, maar in en tussen deze vrij monotone bosdelen vind je ook zomer- en wintereik, zoete kers, ruwe berk, iep, beuk, haagbeuk, hazelaar en een aantal meer exotische soorten zoals mamoetboom, Japanse ceder, douglasspar en reuzenzilverspar. Ook in de kruidlaag zijn er enkele bijzonderheden waar te nemen. Er zijn verschillende oude bosplanten aan te treffen, zoals bosanemoon, dalkruid, meiklokje, witte klaverzuring, gevlekte aronskelk, veelbloemige salomonszegel, dubbelloofvaren en tongvaren. De boszomen bestaan ook uit havikskruid, guldenroede, fraai hertshooi en bosdroogbloem. Op sommige plaatsen houden nog soorten stand die vroeger op lemige grond in de heide voorkwamen, met onder andere tandjesgras, mannetjesereprijs, tormentil, blauwe knoop, liggend walstro en gevlekte orchis.

Al deze planten hebben een grote aantrekkingskracht op vlinders, waaronder de Spaanse vlag en de eikenpage. Ook het lieveheersbeestje, de bramensprinkhaan, de zandloopkever, en diverse soorten solitaire bijen, hommels en bosmieren komen hier vaak voor. In de poelen in het bos werden ondertussen ook al de kamsalamander, de vinpootsalamander, de alpenwatersalamander, de bruine kikker en de gewone pad aangetroffen. Op de warme zuidhellingen is ook de levendbarende hagedis aanwezig. Tot nu toe werden ruim 40 verschillende vogelsoorten waargenomen.

Top

Afbeelding

Afbeelding

Natuurbeheer

De grote uitdaging in het Tienbunderbos is ongetwijfeld het vergroten van de boomsoortendiversiteit en de terugkeer naar een meer natuurlijk bostype, waar ook bosranden en open plekken voorkomen. Zo kunnen ook andere leefgemeenschappen de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. 

Om dit te verkrijgen, passen we verschillende strategieën toe. We planten kleine cellen van 25 schaduwtolerante bomen (klumpen) onder het bestaande scherm, we kappen open plekken van 0,25 tot 0,3 hectare groot en planten deze in met gewenste soorten en we blijven de naaldbomen uitdunnen zodat de aanwezige, gewenste soorten meer ruimte krijgen om uit te zaaien. Het uiteindelijke doel is een bos met een grote varïeteit aan bomen zowel qua soorten, als qua leeftijd. Ook willen we het natuurgebied gaan verbinden met andere stukjes natuur in de omgeving.

Naast het bosbouwkundige is er al veel aandacht geschonken aan de zachte recreatie. Zo is er al een toegankelijkheidsplan opgesteld. Als gevolg daarvan zijn een aantal wandelpaden (her)aangelegd, is er een MTB-pad gemaakt en is de overeenkomende bebording geplaatst. Het stort in het Schollenkot heeft plaats gemaakt voor een mooie poel met een infopaneel over ijzerzandsteen, er zijn 3 amfibieënpoelen aangelegd, er worden bosranden aangelegd waarbij hakhout in ere wordt hersteld en hooilanden worden terug in beheer genomen. Tenslotte is er ook al veel werk gekropen in het opruimen van allerlei afval.

Het beheerteam Hagelands Bos is een samenwerking tussen de Natuurpunt afdelingen Aarschot en Tielt-Winge.

Top

Afbeelding

Afbeelding

Geschiedenis van het natuurgebied

Tijdens het terugtrekken van de Diestiaanzee zijn de koppen van de toenmalige zandbanken geoxideerd tot ijzerzandsteen. Die ijzerzandsteen heeft voorkomen dat de heuvels weggeërodeerd zijn, in de valleien heeft de erosie wel vrij spel gehad. Deze variatie in bodem en topografie vertaalt zich in een grote diversiteit aan habitats.

Tot het begin van de 19e eeuw was het ganse heuvelland ten zuiden van Aarschot, tussen de kernen van Nieuwrode, Houwaart, Scherpenheuvel en Rillaar, nog een echt "woud". Dit woud had een oppervlakte van enkele duizenden hectare, met het Prinsenbos, Keyskortbos en Tienbounderbergbos als onderdeel daarvan. Het was en is een zeer gevarieerd gebied, met diepe insnijdingen van enkele beken die hier hun oorsprong vinden en die met diepe holle wegen naar de heideveldjes lopen.

In de helft van de twintigste eeuw bleven nog slechts een paar honderd hectare over. In 2010 heeft Natuurpunt met de aankoop van 65 hectare in het Tienbunderbos, de basis kunnen leggen voor het nieuwe 'Hagelands Bos'.

Top

Afbeelding

Verder wandelen

Achter Schoonhoven

Mombeekvallei

Langdonken

Demerbroeken

Top