Daar zijn de kraanvogels … daar is de (vroege) lente!

Vooral in de oostelijke delen van de Lage Landen vliegen de laatste week tienduizenden majestueuze kraanvogels over die zichzelf lang van tevoren aankondigen met hun indrukwekkende ‘KROE-KROE’-roep. In V-formaties en wervelende slierten van soms honderden vogels trekken ze richting hun broedgebieden. Sinds jaar en dag wordt de terugkeer van deze vogels vanuit het zuiden geassocieerd met het begin van de lente. Ook dit jaar is dit niet anders.

Door de ideale weersomstandigheden over de ganse trekroute zullen de volgende dagen tienduizenden kraanvogels passeren. De grootste kans om er te zien, heb je in het oosten van ons land, in de Oostkantons (Elsenborn, Botrange, Manderfeld, …) en in het zuiden van Luxemburg (Aarlen, Rulles, Breuvanne, …).

Kraanvogels overwinteren vooral in Spanje, tot 260.000 exemplaren. Ongeveer de helft verblijft in Extremadura, in de uitgestrekte hoogstamboomgaarden met steeneiken, en in Frankrijk (ca. 100.000 exemplaren), o.a. aan het Lac du Der en in Arjuzanx. Kraanvogels overwinteren vooralsnog niet in België. Je zal ze bij ons dan ook niet zo gauw aan de grond zien. In België landen ze enkel omdat ze daartoe gedwongen worden door slecht weer of om te overnachten. Bekende pleisterplaatsen zijn de Hoge Venen en de Vallei van de Semois. Geen blijvers dus, maar de spectaculaire doortocht in voor- en najaar, waarbij op enkele uren tijd tienduizenden kranen doorheen ons land stromen, zijn ronduit indrukwekkend.

Midden februari begint het Spaanse binnenland op te warmen en vertrekken de kraanvogels naar de broedgebieden in Scandinavië, Polen, de Baltische staten en verder oostwaarts naar Rusland toe. Ze maken op hun trektocht vooral gebruik van thermiek (opstijgende warme lucht) om zo weinig mogelijk energie te verbruiken. Zo kunnen ze heel lang aan één stuk doorvliegen, hun krachten sparen en zelfs tijdens de nacht hun tocht verder zetten. Met een gemiddelde snelheid van 50 tot 90 km/u kunnen kraanvogels op een paar dagen tijd in één ruk van midden Spanje tot in het noorden van Duitsland vliegen, gestuwd door een onweerstaanbare drang om snel in de broedgebieden aan te komen en als eerste de beste broedplaatsen te kunnen opeisen.

Opvallend: het vertrek vanuit de overwinteringsgebieden valt steeds vroeger. De voorbije 50 jaar is de gemiddelde vertrekdatum om de 4 jaar met 1 dag vervroegd. Terwijl de voorjaarstrek in België midden vorige eeuw piekte in de tweede helft van maart, valt dat hoogtepunt nu begin maart. Een direct gevolg van de klimaatopwarming.

Kraanvogels vliegen - net als ooievaars - met nek en steltpoten lang uitgerekt maar zijn net iets groter en een stuk slanker gebouwd. Ze hebben een overwegend blauwgrijs verenkleed. Volwassen vogels hebben een witte achterkant en zwarte bovenkant van de kop met een opvallende donkerrode kruin en een zwarte hals.

Wil je de kraanvogeltrek volgen en op de hoogte blijven van de recentste informatie, dan vind je alle info op de Facebookpagina Natuurstudiegroep Dijleland. Waarnemingen van kraanvogels kan je zelf invoeren en opvolgen op www.waarnemingen.be.

Tekst: Gert Vandezande, Natuurstudiegroep Dijleland
Foto: Gert Vandezande
Geluid: xeno-canto