De Aziatische oorkwal in Belgische en Nederlandse wateren

In het vuurtorendok en visserijdok in het Oostends havengebied was voor juli 2022 nooit een oorkwal gemeld op waarnemingen.be. Op 31 juli 2022 worden er 10 gemeld in de visserijsluis, op zich nog niet zo bijzonder. Op 7 augustus nam Dirk Reunbrouck foto’s van honderden oorkwallen nabij de blauwe brug in het visserijdok en ziet ze in afnemend aantal tot 5 oktober. Op 10 augustus fotografeerde Jean Pieters ook vele exemplaren in het vuurtorendok.

Ook in Nederland

Op 20 juli 2020 meldde Omroep Zeeland grote groepen oorkwallen in de grachten van de stad Middelburg. Half juli 2021 zagen we een gelijkaardig verschijnsel aan de Geersdijksekaai in het Veerse Meer in Nederland. Oorkwallen, te veel, te klein, te mooi, zo laat in het seizoen, dat is verdacht. Een beetje opzoekwerk op internet deed vermoeden dat het een nieuwe exoot betrof, met name de Aziatische oorkwal Aurelia coerulea. In Nederland was er al een onderzoek naar gestart.

Het Nederlandse onderzoek is recent gepubliceerd en bevestigt het vermoeden door middel van DNA-analyses. Deze methode leidde tot de ontdekking van gevestigde populaties van Aurelia coerulea in verschillende binnenwateren in Nederland. Morfologisch zijn beide soorten niet uit elkaar te houden. De Aziatische oorkwal zou donkeroranje of bruinachtige ephyrae (pas gevormde kwalletjes) hebben, bij de inheemse oorkwal zijn die wit.

Verspreiding

In West-Europa is de oorkwal Aurelia aurita inheems en vrijwel de algemeenste kwallensoort. In de Middellandse Zee komt de oorkwal helemaal niet voor, maar in havens komt de Aziatische oorkwal er wel voor. Daarnaast is de Aziatische oorkwal ook via DNA-analyse bevestigd van Roscoff (Frankrijk) en Büsum (Duitsland). Hij is ook bekend van Japan, China, Korea en Californië.

Hij kan zijn poliepstadium omzeilen en ephyrae rechtstreeks uit planula-larven produceren. Dit stelt hem in staat om op korte termijn hoge dichtheden te vormen. Samen met de invasieve Amerikaanse ribkwal Mnemiopsis leidyi kan hij in de nazomer veel dierlijk plankton wegvangen en zo de normale planktonconcentraties verstoren. Daarnaast kan hij een probleem vormen voor de visserij en verstopping van de koelwaterinlaat van kerncentrales.

Tekst: Hans De Blauwe (Strandwerkgroep België)