Een bijenstudie op onbekend terrein: de Duinbossen van De Haan

In het kader van het Interreg-project SAPOLL voerden Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en Natuurpunt afgelopen jaar samen onderzoek uit naar de bijenfauna van een relatief onbekend pareltje: de Duinbossen van De Haan. In tegenstelling tot de Westhoek, die in het kader van hetzelfde project werd geïnventariseerd, was de bijenfauna van de Duinbossen nog vrijwel onbekend: slechts 14 soorten wilde bijen waren eerder waargenomen in een nochtans vrij uitgestrekt gebied.

Dit bijenonderzoek is interessant om meerdere redenen. Ten eerste vormen de Duinbossen van De Haan een van de weinige grote duinbossen die we aan onze kust hebben. Ten tweede is de bijenfauna aan de kust zeer kenmerkend, met verschillende soorten die enkel aan de kust voorkomen of in het binnenland vrijwel verdwenen zijn. Ten derde is de bijenfauna in de uitgebreide regio rond het studiegebied, dat aan de Middenkust ligt, veel minder goed onderzocht dan de Westkust (met grote natuurgebieden als De Westhoek en Ter Yde) of de Oostkust (Het Zwin).

Voldoende argumentatie dus om de bijenfauna van dit gebied wat dieper uit te spitten. Gespreid over het gehele vliegseizoen, van eind maart tot eind augustus 2019, werden vijf inventarisatierondes uitgevoerd. Het spreiden van het terreinwerk over het jaar is belangrijk omdat veel bijen maar een korte periode in het jaar vliegen. Wilgenspecialisten bijvoorbeeld, vliegen enkel in de periode waarin de wilgen bloeien (maart-april), terwijl veel typische kustsoorten enkel in de zomer actief zijn. Tijdens het onderzoek werden maar liefst 50 bijensoorten gevangen. 39 hiervan werden nog nooit eerder in het gebied gevonden, wat het totale soortenaantal op 53 brengt. Bovenop de typische, algemene soorten werden ook een aantal zeer typische duinspecialisten gevonden, zoals het zilveren fluitje en de duinkegelbij. Een andere bijzondere verschijning is de gedoornde slakkenhuisbij, een soort die in de duinen wel vaker voorkomt en enkel nestjes maakt in lege slakkenhuisjes.

Afbeelding

Het vrouwtje van het zilveren fluitje, te herkennen aan de zilverwitte haarbandjes en buikschuier. De soort dankt haar naam aan het hoge geluid dat ze maakt als ze vliegt (Foto: Kurt Geeraerts).

Hoewel 53 soorten zeker niet slecht is, valt toch op dat dit een stuk lager ligt dan de 92 soorten die in de Westhoek aangetroffen werden. Dit komt onder meer omdat de duingebieden aan de Westkust groter en meer aaneengesloten zijn, en het feit dat de Duinbossen, zoals de naam al zegt, voor een groot deel uit gesloten bos bestaat. De meeste bijen verkiezen echter eerder open of halfopen habitats. Een gericht beheer, met aandacht voor geleidelijke bosranden en een doordachte aanleg van open plekken in het bos, is daarom noodzakelijk om de bijendiversiteit in het gebied te behouden of vergroten.

Natuur en Bos deed de voorbije jaren al inspanningen om de biodiversiteit in het gebied te verhogen. Zo werd bijvoorbeeld plaatselijk monotoon naaldbos naar open ecotopen (bijvoorbeeld open duin, duingrasland, een poel) omgezet. Het nieuwe natuurbeheerplan voor het gebied is momenteel in opmaak. De goedkeuring ervan wordt tegen eind dit jaar verwacht. De beheeraanbevelingen vanuit dit bijenonderzoek worden daarin meegenomen. De beheervisie streeft alvast naar het verder inzetten op maatregelen ten behoeve van duinsoorten zoals de harkwesp, kleine parelmoervlinder, boomleeuwerik, blauwvleugelsprinkhaan en … wilde bijen.

Het is waarschijnlijk dat bij verdere, intensieve zoekacties naar wilde bijen nog extra soorten waargenomen kunnen worden. Neem dus gerust zelf een kijkje in het gebied en vergeet niet om al je waarnemingen door te geven!

Wie interesse heeft, kan het uitgebreid rapport van het onderzoek naar de bijen in de Duinbossen van De Haan hier lezen.

Tekst: Willem Proesmans (Natuurpunt Studie).