Europese stroperij nekt jaarlijks gemiddeld 25 miljoen trekvogels

Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van BirdLife International naar illegale stroperij van Europa tot de Kaukasus en rond de Middellandse Zee. Het gaat om de eerste studie van deze omvang over het probleem. Azerbeidzjan is de trieste koploper, maar ook Frankrijk en Italië blijken erg dodelijk voor overtrekkende vogels. In ons land zou het gaan om zo’n 60.000 vogels per jaar.

Twee jaar geleden maakte BirdLife International de ontluisterende resultaten bekend van een onderzoek naar illegale vogelvangst in het Middellandse Zeegebied. Dat blijkt nu slechts een voorproefje, want ondertussen werkte BirdLife samen met haar lokale partners, waaronder Natuurpunt en Natagora voor België, aan een ambitieuze studie over illegale vogelstroperij ook elders in Europa, zelfs tot in de Kaukasus. De totaalcijfers zijn hallucinant: in totaal sterven jaarlijks zowat 25  miljoen vogels omwille van stroperij. Het hoogste aantal slachtoffers valt in Egypte, Italië, Libië en Frankrijk maar ook Spanje en Duitsland scoren verrassend slecht en kleuren dieporanje op de kaart.

De meest belaagde soorten van Europa blijken Wilde eend en Meerkoet: daar worden jaarlijks meer dan 100.000 individuen van gedood of gevangen. Ook verschillende bedreigde soorten worden onwettig gedood of in aanzienlijke aantallen weggevangen, zoals Tafeleend en de Kleine trap. In de Kaukasus worden vogels vooral gedood omwille van de ‘sport’ en voor consumptie.

In België gaat het om gemiddeld zowat 60.400 vogels per jaar, of een ander getal tussen de 13.800 tot 107.000 vogels. Die brede vork is in de eerste plaats een gevolg van het illegale karakter, dat aan de hand van de beschikbare cijfers moeilijk te capteren is. Maar het is ook een gevolg van de wisselende vogelpopulaties: zo zitten er in het ene jaar veel meer Vinken en Kepen in het land dan in andere, wat een grote invloed heeft op de aantallen die illegaal worden afgevangen. Het is verder niet helemaal duidelijk of die aantallen op langere termijn stabiel zijn, afnemen of toenemen.

De schattingen werden per soort uitgevoerd op basis van beschikbare cijfers zoals vastgestelde overtredingen en vooral op de gedetailleerde cijfers van Vogelbescherming Vlaanderen. De vijf meest geviseerde soorten in ons land zijn Vink, Zwarte kraai, Keep, Putter en Spreeuw. Het houden en verhandelen van beschermde soorten als kooivogel blijkt nog steeds één van de grootste bedreigingen voor onze wilde vogels. Winstbejag blijkt dus een steeds grote motivator. Maar ook het bestrijden van zogenaamde pestsoorten, vaak uit traditie, vooroordeel of zelfs onwetendheid, is een belangrijke oorzaak, dat gebeurt meestal door afschot maar vaak ook door vergiftiging.

Het illegaal doden en vangen van vogels beperkt zich duidelijk niet tot de Mediterrane landen. De bestaande wetgeving in België en andere Noord- en Centraal-Europese landen is vaak zeer degelijk, maar de naleving en de controle laat te wensen over. Het BirdLife-onderzoek bracht ook het gebrek aan een degelijke rapportering over deze illegale praktijken aan het licht. In de eerste plaats moet er een systematische controle plaatsvinden op het illegaal doden of vangen van vogels, maar er is ook nood aan betrouwbare data. Pas dan kunnen we trends opvolgen en de impact van genomen maatregelen monitoren.

Afbeelding

Het totaalbeeld van de twee inventarisaties door BirdLife International van de illegale vogeljacht en –vangst in Europa en de Kaukasus (bron: BirdLife International)

Roofvogels vergiftigd
Een probleem dat ook naar voren kwam in het rapport is de vervolging van roofvogels. Daarvoor moeten we niet naar duistere landen, maar naar koplopers op het vlak van vogelbescherming zoals Groot-Brittannië, Duitsland en zelfs Nederland. Vaak gaat het om tot de verbeelding sprekende soorten als de Steenarend of Blauwe kiekendief. Ook in België is dit een dreiging die we nauwlettend moeten opvolgen: jaarlijks vallen er gemiddeld meer dan 440 slachtoffers onder de dag- en nachtroofvogels als uilen. Recent berichtte Het Laatste Nieuws over een geval in Veurne. We spreken over afvangst, het stelen van jongen, illegale verhandeling, vergiftiging en afschot. Onder andere het nauwkeurig in kaart brengen van roofvogelpopulaties, zoals nu gebeurt in het Verenigd Koninkrijk, kan een efficiëntere bewaking van die soorten opleveren.

Actie nodig
De Vogelrichtlijn, de Bern-conventie, Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals: er zijn heel wat juridische en wettelijke instrumenten die Europese lidstaten verplichten om iets te doen aan de stroperij. In de praktijk loopt de bescherming mank. Ook bij ons.

In Vlaanderen en Wallonië zijn het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en Département de la Nature et des Forêts  (DNF) de enige instanties die actieve controles uitvoeren op de illegale jacht en vogelvangst. Ze beschikken daarvoor over een beperkte mankracht en geen gecentraliseerde databases die controles van herkomst van exotische soorten en info over gesloten voetringen mogelijk maken. Op die manier zou het veel makkelijker worden om bijvoorbeeld soorten die uitsluitend uit wildvang kunnen komen, te onderscheppen.

Lees het volledige rapport

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Luc Meert