Gevreesde uitbraak salamanderdodende schimmel blijft uit

Op drie jaar tijd heeft de agressieve schimmel Batrachochytrium salamandrivorans 99% van de Nederlandse populatie vuursalamanders van de kaart geveegd. De ziekte werd ook aangetroffen in België en Duitsland. En het lot van onze amfibieën leek bezegeld. Of toch niet? In 2018 werden gelukkig geen nieuwe ziektehaarden meer vastgesteld, maar om victorie te kraaien is het nog te vroeg.

In 2013 ontdekten wetenschappers van de Universiteit Gent een nieuwe schimmelsoort: Batrachochytrium salamandrivorans, een zeer agressieve schimmel die in staat bleek om vuursalamanders binnen de twee weken te doden. 

Europa heeft inmiddels ook wetgeving uitgevaardigd die de import van Aziatische salamanders aan banden legt, waardoor het risico op het binnenbrengen van nieuwe ziektekiemen verminderd is. Is hiermee het gevaar voor de amfibieën geweken? Helaas niet. De schimmelziekte komt nog steeds voor in de ons omringende gebieden en kan problemen veroorzaken. Dit risico kan echter wel worden beperkt.

De meeste gekende amfibieënziekten worden vooral onbewust door de mens verspreid, via schoenen bijvoorbeeld, of door onderzoekers. Onderzoekers die deelnemen aan monitoring van amfibieënpopulaties of frequent verschillende amfibielocaties bezoeken, worden daarom verplicht om het hygiëneprotocol dat werd opgesteld door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) strikt na te leven. In dit protocol wordt bepaald dat alle onderzoeksmaterialen (fuik, schepnet, waadpak, laarzen) moeten worden ontsmet wanneer meerdere locaties na elkaar worden bemonsterd.

Afbeelding

Deze kaart geeft de vindplaatsen van de schimmel Bsal aan.

Gelet op de potentieel desastreuze impact van een nieuwe uitbraak van Batrachocytrium salamandrivorans hebben de bevoegde overheden intussen in samenwerking met onder meer de Ugent en Natuurpunt een gemeenschappelijk actieplan voor heel België uitgewerkt. Bedoeling van het plan is om gewestelijke en federale initiatieven te stroomlijnen voor de komende jaren en tegelijk om ook nieuwe acties op te starten.

Wat te doen als je een dood amfibie vindt?

Waakzaamheid blijft geboden, en meer ogen zien meer. Waarnemingen van dode kikkers, padden en salamanders waarvan de doodsoorzaak niet meteen kan worden vastgesteld (dus geen verkeersslachtoffers of exemplaren die werden gevangen door ratten, reigers of katten kunnen zeer nuttig zijn en helpen om uitbraken tijdig te detecteren en in te dijken. Dergelijke dieren worden best meteen doorgegeven aan het [email protected]. Probeer ook foto’s te maken. Dieren die nog relatief vers en intact zijn, kunnen worden ingezameld voor analyse. Verpak in dat geval het dier in een dubbele plastic zak en breng het zo snel mogelijk naar een opvangcentrum voor wilde dieren (VOC). Het VOC zal het kadaver tijdelijk stockeren en vervolgens meegeven aan de koerierdienst van Dierengezondheidszorg Vlaanderen voor analyse.

Tekst: Frank Pasmans en An Martel, Universiteit Gent