Gewone dolfijn voor de Belgische kust: heel ongewoon

Op 2 mei merkten Ruben Recour en Diederik D'Hert een Gewone dolfijn op voor de kust van De Panne. Het exemplaar was de hele voormiddag te zien. De determinatie kon hard gemaakt worden op basis van enkele bewijsfoto’s. Dat de dolfijn onze kust bezoekt, is erg bijzonder: sinds 1812 zijn er maar 12 waarnemingen van de soort in België.

De Gewone dolfijn is een slanke, opvallend getekende dolfijn met een lange snuit. Het ‘zandloperpatroon’ op de flanken is erg typisch. Gewone dolfijnen zijn spectaculaire zwemmers die meestal in groep voorkomen. Snel zwemmende groepen maken vaak acrobatische horizontale sprongen uit het water. Met de snuit vooruit schieten ze vervolgens weer onder water.

De soort is zeer algemeen van de evenaar tot West-Schotland. Een studie van het Europese deel van de Atlantische Oceaan uit 2016 schat het aantal Gewone dolfijnen in de onderzochte zone op minimaal 468.000 exemplaren. De zuidelijke Noordzee grenst aan het noordelijke deel van het normale verspreidingsgebied: waarnemingen in het Kanaal zijn dus uitzonderlijk.

Het aantal meldingen in België is dan ook erg laag. In 1812 en 1829 zouden Vlaamse vissers telkens één Gewone dolfijn gevangen of opgevist hebben in de Noordzee en in 1866 werd een Gewone dolfijn aangetroffen in de Schelde in Kallo. Na een waarneming in 1937 duurde het nog tot maart 1984 vooraleer de soort opnieuw in België werd gemeld: toen strandde een exemplaar in De Panne. Op 10 januari 1986 zwom een verzwakt dier de haven van Zeebrugge binnen. Het ruim twee meter lange mannetje bleek een kwikvergiftiging te hebben. In februari 1996 spoelde een nog levende Gewone dolfijn aan in Knokke-Heist. Het dier overleed anderhalf jaar later in Harderwijk. Op 17 februari 2002 kon een exemplaar worden gefotografeerd vanaf het strand van Koksijde. Verder zijn er nog vier andere waarnemingen uit deze eeuw: drie zichtwaarnemingen en een recente stranding van een dood mannetje op 30 april 2016 in Hemiksem. De enige waarneming van een groepje dateert alweer van 30 maart 1990, toen circa 10 Gewone dolfijnen werden gemeld op ruime afstand voor de Belgische kust, 18 km ten noorden van de Noordhinder.

Met amper 12 waarnemingen is de Gewone dolfijn dus best zeldzaam in de Belgische territoriale wateren. Het gros van de waarnemingen gaat over solitaire dieren: eenzaten. Vaak is dat een indicatie dat er iets mis is: Gewone dolfijnen zijn namelijk uitgesproken groepsdieren. Het is dus geen toeval dat veel gespotte dolfijnen zieke, verzwakte of gestrande exemplaren zijn.

Zie je de Gewone dolfijn nog opduiken langs onze kust? Geef je waarneming door via waarnemingen.be.

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie (naar ‘Walvissen en dolfijnen in de Noordzee’ van Kees Camphuysen en Gerard Peet).
Foto: Tom Schils (archiefbeeld)