Graslandpaddenstoelen zoeken toevlucht in gazons

Vanaf eind oktober, wanneer het wat kouder en natter wordt, verschijnen de kleurrijkste paddenstoelen in graslanden. Als gevolg van overbemesting gaan die unieke herfstverschijningen fel achteruit. Gazoneigenaars kunnen hun steentje bijdragen.

Veel paddenstoelen zijn gebonden aan bossen, maar ook in graslanden kan je ongeveer 150 verschillende soorten vinden. De meeste van die graslandpaddenstoelen zijn helaas zeldzaam geworden. Zeker in Vlaanderen. Door intensieve landbouw en overdreven mestgebruik is de oppervlakte aan voedselarme graslanden zo sterk afgenomen dat natuurgebieden, maar ook bermen en tuinen een toevluchtsoord vormen voor planten en paddenstoelen die enkel overleven zonder bemesting.

Vijf tips om graslandpaddenstoelen naar het gazon te halen:

1. Gebruik geen chemische onkruidverdelgers en/of meststoffen. Zonder meststoffen zal het gras trager groeien, waardoor je minder moet maaien. Bovendien zullen er meer bloemen in komen, waardoor je op termijn nog minder moet maaien.     
2. Laat mossen toe in het gazon. Paddenstoelen houden van mosrijke gazons. Een mostapijt ziet er altijd mooi groen uit en moet zelden gemaaid worden.
3. Laat bloemen toe in je gazon. Madeliefjes, klavers en paardenbloemen krijg je snel. Soorten als Gewoon biggenkruid, Gewone brunel, Knoopkruid, Muizenoortje en Gewone margriet wijzen op verschraling. Deze soorten geven aan dat je gazon zeer interessant is, zowel voor insecten als voor graslandpaddenstoelen.
4. Te vaak maaien is niet goed. Bloemen krijgen op die manier geen kans om te bloeien en insecten hebben schuilplaats, noch voedsel. Bovendien zal een kort gemaaid gazon in de zomer te snel uitdrogen, waardoor de ontwikkeling van paddenstoelen geen kans krijgt. Door slechts tweemaal per jaar te maaien, krijg je een gazon waarin vlinders, bijen en sprinkhanen zich thuis voelen. Belangrijk is wel dat de timing van het maaien juist is. Om voldoende bloemen in zaad te laten komen maai je best niet voor half juni. Als je toch voor die periode wil maaien, laat dan een deel staan zodat er toch nog zaad gevormd wordt. Ook kan dat stuk dan dienen als vluchtplek voor de insecten die nu in je gazon huizen. Een tweede maaibeurt kan best in september… zo kunnen heel wat bloemen nog een tweede keer bloeien en zaad vormen. Het gras mag kort de winter ingaan.  
5. Laat maaisel niet liggen, verwijder het zo goed mogelijk. Zo voorkom je extra aanrijking en zal je gazon verder verschralen. Dit betekent minder maaiwerk in de toekomst en meer bloemen. 

De kleurrijkste groep is de wasplaten. Zij danken hun naam aan de vettig aanvoelende plaatjes. Wasplaten zijn stevige paddenstoelen. Ze kunnen goed tegen kou en durven zelfs bij vriesweer te verschijnen. Satijnzwammen zijn ook plaatjeszwammen. Je kunt ze herkennen aan hun roze sporen en vaak glimmende steel. Het op naam brengen van soorten uit deze groep is niet altijd eenvoudig. Bij Knotszwammen zie je nauwelijks de steeltjes boven het gras uitsteken. Ze hebben vaak opvallende kleuren zoals geel en oranje. De meeste Aardtongen priemen ook amper boven het gras uit. Met hun zwarte kleur zijn ze nog moeilijker te vinden in het gras. Maar eens je oog erop valt, zie je ze vaak in grote aantallen.

Meer over het herkennen van deze groepen lees je hier.

Afbeelding

Grote parasolzwam, een teken dat je gazon goed op weg is. (foto: Francois Exelmans)

Bij het speuren naar graslandpaddenstoelen, in het kader van een project van de provincie Vlaams-Brabant, viel het op dat vooral in de oudere gazons zeldzame soorten werden gevonden. Zo werden op een aantal oude kerkhoven in Asse massa’s Papegaaizwammetjes gezien. Het is belangrijk om te weten dat het beheer op deze sites best op deze manier kan worden verder gezet. Het is niet nodig om waardevolle gazons opnieuw in te zaaien omdat er bijvoorbeeld te veel mos in groeit. Mos komt toch altijd terug als de bodem daar geschikt voor is en met een schraal gazon spaar je jezelf heel wat werk, geld en tijd.

Afbeelding

Papegaaizwammetje, een indicator voor stabiele, schrale graslanden met een grote natuurwaarde. (foto: Danny Declercq)

Meer weten over een ecologisch gazon en gazonpaddenstoelen? Schrijf je dan in voor de workshop in Asse op 19 november.

Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie
Foto's: Danny Declercq & François Exelmans