Krijgt reus onder de kaasjeskruiden vaste voet aan de grond in België?

Voorbode van een definitieve vestiging in België?

Boommalva is een grote, kruidachtige vertegenwoordiger uit de kaasjeskruidfamilie, die in het beste geval een hoogte van 3 meter weet te bereiken. Ondanks de naam wordt het ‘stammetje’ niet echt houtachtig en houdt de plant het doorgaans ook niet veel langer uit dan enkele jaren. In de praktijk wordt de soort door tuinliefhebbers zelfs als een tweejarige bekeken, waarbij het eerste jaar flink in groei wordt geïnvesteerd en vaak pas in het tweede jaar de bloei verschijnt. Hoewel sommige exemplaren in leven blijven, lijkt de fut er na dat tweede jaar toch grotendeels uit.

De soort is gevoelig voor strenge vorst: vanaf - 8°C lopen bladeren en stengel onherstelbare schade op. Bovendien kan overtollig zout via de bladeren uit de plant worden verwijderd. Deze eigenschappen maken van de boommalva een kustplant bij uitstek, ook al worden regelmatig planten in het binnenland gevonden, o.a. in en rond grote steden. Van nature komt ze veel voor aan de kusten rond het westelijke deel van de Middellandse zee. Aan de Atlantische kust is de soort algemeen in Portugal, Spanje en Frankrijk (noordwaarts tot Normandië) en ook op de Britse eilanden kent ze een ruime verspreiding. In België is boommalva niet inheems; bovendien werd ze hier tot voor kort zelfs nog nooit verwilderd gevonden. De toekomst zal uitwijzen of deze nieuwkomer zich zal vestigen, verder zal uitbreiden in België en een bedreiging zal vormen voor inheemse planten. 

Afbeelding

Malva arborea in bloei (foto: Koen Maes)

Vondsten in België

De vondsten, sinds 2020, van enkele exemplaren aan de Belgische westkust brachten daar verandering in. De oorsprong ervan kan echter onmogelijk met zekerheid achterhaald worden. Mogelijk gaat het om uit tuinen verwilderde of uit tuinafval opgekomen planten. Ondertussen komt de soort met een tiental exemplaren voor in haar natuurlijke biotoop in minstens 2 populaties in De Panne en Oostduinkerke. Nazicht van recente waarnemingsgegevens wijzen eveneens op een toename op enkele Schotse eilanden, waar de planten zelfs moeten worden verwijderd omdat ze er de broedende papegaaiduikers hinderen. Dichter bij huis lijkt boommalva ook langs de Picardische kust en aan het Kanaal in de omgeving van de Franse Opaalkust terrein te winnen. Min of meer stabiele populaties worden nu waargenomen tot in de buurt van Boulogne-sur-Mer.

Klimaat

Onvermijdelijk duikt dan de vraag op: welke rol speelt de opwarming van het klimaat hierin? Boommalva is ontegensprekelijk in noordwaartse opmars langs de Franse Atlantische kust, ongetwijfeld profiterend van de steeds zachtere winters. Haar ononderbroken areaal reikt momenteel tot Normandië waardoor het meest aannemelijk is dat deBelgische planten door de mens aangevoerd zijn. Er is dus wellicht geen sprake van een natuurlijke areaaluitbreiding tot bij ons onder invloed van een opwarmend klimaat. Terwijl de soort in onze contreien tot voor kort met moeite winterhard was, zaait ze nu zelfs uit (een eerste, erg belangrijke stap naar een eventuele toekomstige inburgering!). En daar komt global warming allicht wel om de hoek kijken …

De eerste planten aan onze westkust kunnen dus de voorbode zijn van meer. Om de mogelijke vestiging van boommalva beter te kunnen documenteren, wordt aan plantenliefhebbers gevraagd om fors uit de kluiten gewassen kaasjeskruiden aan de kust met extra aandacht te bekijken. Het formaat en de opgaande groeiwijze van volwassen planten, in combinatie met de viltig behaarde bladeren en roze bloeiwijze, maken een juiste determinatie niet zo moeilijk. Ook boommalva gezien? Geef je vondst dan, liefst met foto, door via www.waarnemingen.be.

Tekst: Ruben Meert (IWG Voelspriet) en Filip Verloove (Plantentuin Meise)