Maagdelijke geboorte zorgt voor explosie invasieve vissoort

Giebel, een invasieve vissoort uit Siberië en Centraal-Europa, is aan een veroveringstocht bezig door West-Europa. Het geheim wapen? Maagdelijke geboorte. Nu is de karperachtige ook doorgestoten tot in de vijver in Belval-en-Argonne, een natuurgebied in Noord-Frankrijk waar Natuurpunt mede-eigenaar is.

19 november 2015, de vijver van Belval-en-Argonne in Noord-Frankrijk. In guur weer slepen natuurbeschermers een groot visnet door de centrale geul van de vijver. Die laten ze al sinds oktober leeglopen. Ze vangen de vissen, zetten ze in bassins met water en sleuren ze dan door de modder naar de oever. Het jaarlijks karwei is een eeuwenoude traditie die in ere wordt gehouden. Inheemse vissoorten worden terug in het water gezet. Invasieve exoten worden verkocht aan een lokale viskweker. Zo krijgt het visbestand de kans om terug in evenwicht te komen.

Afbeelding

In guur weer slepen natuurbeschermers een groot visnet door de centrale geul van de vijver. (Foto: Rik Desmet)

Ondanks de zware omstandigheden was de vangst opmerkelijk. Er werd voor niet minder dan 1600 kg snoek gevangen, sommige meer dan een meter lang. Daarnaast werd er ook 340 kg karper afgevist, zeelt, baars, voorn en zelfs twee palingen die via Seine en Aisne zo ver landinwaarts geraakt zijn. Die soorten werden na het afvissen terug vrijgelaten. Maar er was ook minder goed nieuws.

Tijdens het afvissen bleek dat de populatie Giebel, een invasieve exotische vis, enorm is toegenomen in het meer. Giebel is een karperachtige die oorspronkelijk in Centraal-Europa en Siberië voorkwam, maar sinds de 17de eeuw bezig is met een veroveringstocht door West-Europa. De vissen hebben een voorkeur voor stilstaand tot langzaam stromend water met waterplanten. Hun reputatie is niet onbesproken. Ze woelen de bodem om en zorgen er zo voor dat het water vertroebelt. Ze concurreren vissen weg die nood hebben aan helder water. En ze planten zich bijzonder snel voort. Daarvoor gebruiken ze een bizarre strategie.

De West-Europese populaties van de Giebel bestaan hoofdzakelijk uit vrouwtjes die zich ongeslachtelijk voortplanten. Ze paaien mee met andere karperachtigen. Het sperma van de andere vissen zorgt ervoor dat de eitjes zich beginnen te ontwikkelen. Maar de zaadcellen smelten niet samen met de eicellen. Er vindt geen bevruchting plaats. Er worden enkel vrouwelijke giebelnakomelingen geboren, genetisch identiek aan de moedervissen.

Hierdoor is één Giebel al in staat een populatie te starten als er andere karperachtigen in het water aanwezig zijn.. Meer dan 3 ton van deze vissoort werd gevangen en afgevoerd. Zo willen de beheerders meer ruimte geven aan de inheemse blank- en rietvoorn. In de Argonne werd de Giebel vermoedelijk ooit opzettelijk ingevoerd als ‘voedervis’ voor roofvissen.

Goed nieuws: Grote modderkruipers

Gelukkig was er ook goed nieuws. Tijdens de visvangst werden tientallen Grote modderkruipers gevangen. Deze mysterieuze vis heeft een langgerekt bijna rond lichaam en kan zich tijdens droogteperiodes ingraven in de modder en hier tot enkele maanden overleven dankzij zijn dikke slijmlaag.

Afbeelding

Grote modderkruipers zijn een grote zeldzaamheid: Belval is de enige vindplaats in dit deel van Frankrijk (Foto: Rik Desmet)

Grote modderkruipers kunnen ongeveer 30 centimeter lang worden. Ze verkiezen ondiep water met een dikke modderlaag en een uitbundige waterplantengroei. De vis stelt hoge eisen aan zijn leefomgeving. Voor het departement Marne is dit overigens de enige vindplaats.

Verder onderzoek zal moeten uitwijzen waarom net Belval zo in trek is. De Grote modderkuiper voedt zich met kleine prooien zoals wormen, watervlooien, muggenlarven, waterpissebedden en kreeftjes. Door een gespecialiseerde huid- en darmademhaling kunnen lage zuurstofgehalten overleefd worden. De Grote modderkruiper is opgenomen in Bijlage II van de Europese Habitatrichtlijn.

Sinds 2009 is Natuurpunt, samen met de Ligue pour la Protection des Oiseaux (LPO), de gemeente Belval en de Conservatoire du Patrimoine Naturel de Champagne-Ardenne (CPNCA), eigenaar van de vijvers van Belval-en-Argonne, een 203 ha groot natuurgebied met vijvers, brede rietkragen en broekbossen. Dit jaar worden de laatste grote infrastructuurwerken zoals het herstel van de dijken beëindigd. In 2016 worden de definitieve kijkhutten geïnstalleerd. Ook in 2016 zal de vijver afgevist worden om zo een meer natuurlijker visbestand te verkrijgen.

Verdere info over Belval op
http://www.natuurpunt.be/natuurgebied/les-%C3%A9tangs-de-belval-en-argonne-frankrijk

Tekst: Rik Desmet, Wim Sauwens