Minstens 84 ooievaars brengen in Vlaanderen de winter door

Half januari 2022 vond (voor de vierde winter op rij) een telling plaats van overwinterende ooievaars in Vlaanderen. In totaal werden 84 exemplaren geregistreerd. Dat is iets minder dan de vorige winter (toen leverde de wintertelling 91 ooievaars op).

Hoewel ooievaars grote opvallende vogels zijn, valt niet uit te sluiten dat enkele exemplaren over het hoofd werden gezien. De totale winterpopulatie mag dan ook op ca. 90 exemplaren worden geschat, evenwichtig verdeeld over de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Antwerpen. In Vlaams-Brabant werd slechts één ooievaar opgemerkt en Limburg moet het deze winter zonder ooievaars stellen.

Lokale vogels verdedigen eigen vastgoed

Het grootste deel van de overwinteraars betreft vogels die ook in de zomer in ons land verblijven en hier broeden. Ruim 70% (van de 84 getelde overwinteraars) werd genoteerd nabij bekende broedplaatsen als het Zwin (Knokke) en Planckendael (Muizen). Deze vogels trekken dus niet weg naar het warmere zuiden maar blijven ook in de winter in de buurt van hun nest rondhangen. Zo’n nest is voor deze vogels een kostbaar ‘vastgoed’. Door af en toe op het nest te gaan plaatsnemen, maken ze soortgenoten duidelijk dat dit nest bezet is. Ook op andere locaties werden enkelingen en kleine groepjes gemeld. Het hoogste aantal buiten de bekende broedplaatsen werd opgetekend in de buurt van een afvalverwerkend bedrijf in de Gentse Kanaalzone waar ook in voorgaande jaren ooievaars overwinterden: hier werd een groepje van 7 exemplaren geteld. In Frankrijk, Spanje en Marokko zijn afvalverwerkingsplaatsen heel populair als foerageerplek voor overwinterende ooievaars. In Vlaanderen is dit vooralsnog een vrij zeldzaam verschijnsel. De herkomst van deze vogels is in de meeste gevallen niet duidelijk, al lijkt het waarschijnlijk dat ze ook in de zomer vermoedelijk in de Lage Landen verblijven. Van een geringde vogel in de Dendervallei bij Ninove kon het ringnummer worden afgelezen: hieruit bleek dat dit exemplaar afkomstig was uit Midden-Nederland.

Ooievaars in de lift

De Vlaamse broedpopulatie van ooievaar telde in 2021 in totaal 156 broedparen (op een Belgisch totaal van 196 paren). Rekening houdend met een geschatte winterpopulatie van ca. 90 ooievaars in de winter 2021-2022, en het feit dat een klein deel van die winterpopulatie niet tot die broedpopulatie behoort, kan onder voorbehoud worden geconcludeerd dat minder dan 15% van de Vlaamse broedpopulatie en hun nageslacht in Vlaanderen blijft overwinteren. Het merendeel van de broedvogels en vermoedelijk zo goed als alle jonge vogels trekken dus nog steeds weg naar het zuiden. Op basis van ring- en zenderonderzoek blijkt dat Spanje en het noorden van Marokko de voornaamste overwinteringsgebieden zijn van Vlaamse ooievaars, al zijn er ook kleine aantallen die overwinteren ten zuiden van de Sahel.

Tekst: Wouter Faveyts (Zwin)