Natuurpunt haalt slag thuis in strijd tegen stikstof

Vooraf

Natuurpunt Limburg en de Limburgse Milieukoepel zijn bezorgd als er in 2018 in Kortessem plannen worden ingediend om een pluimveestal uit te breiden tot 177.300 slachtkuikens. De stal zou worden ingeplant net naast het Belle Vuebos. Een belangrijk Europees beschermd natuurgebied (Habitatgebied), beheerd door het Agentschap Natuur en Bos. De habitattypes die zij daar proberen in stand te houden (o.a. eiken-haagbeukenbos en schraal hooiland) zijn er slecht aan toe door teveel stikstof. Bijkomende stikstofdeposities kunnen hun behoud voorgoed hypothekeren.

Voorlopig afwegingskader deugt niet

Minister Van den Heuvel verleent, na een eerdere weigering door de provincie in 2019 de vergunning, en maakt gebruik van het Voorlopige PAS-kader (programmatische aanpak stikstof). Sinds 2016 is dit het officieel afwegingskader voor vergunningen waarbij stikstof vrijkomt. Dat kader laat toe dat een bedrijf een bijkomende stikstofbelasting veroorzaakt van 5% of minder van het maximum dat kwetsbare habitats in de buurt kunnen verdragen. Dit zonder de uitstoot van andere bronnen in de buurt in kaart te brengen en zelfs als de natuur al teveel stikstofneerslag te verwerken krijgt. Een afwegingskader waar Natuurpunt zich al jarenlang tegen verzet, want “vele kleintjes maken één groot”. Er moet naar de totale stikstofbelasting gekeken worden om te bepalen of een habitat nog bijkomende druk aankan zonder te verslechteren of verbetering onmogelijk te maken.

Definitief afwegingskader blijft uit

In 2018 is er op Vlaams niveau een inspraakronde voor een definitief beoordelingskader voor stikstof. Natuurpunt dient hier reactie op in om mee te denken aan een definitief beoordelingskader rond stikstof. Politiek komt er echter geen schot in de zaak en daarom beslissen we om juridisch druk te zetten. Elk jaar dat de stikstofproblematiek wordt genegeerd en er nieuwe vergunningen worden verleend, wordt de situatie uitzichtlozer voor de natuur.

Langverwachte uitspraak

De vergunning die verleend wordt in Kortessem wordt aangevochten bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen op basis van de hoeveelheid stikstofuitstoot. De milieubeweging duidt uitgebreid de nabijgelegen natuurwaarden, de instandhoudingsdoelstellingen en hoe deze in het gedrang zullen komen. Op 25 februari 2021 komt de langverwachte uitspraak. 

Het arrest heeft een belangrijke precedentwaarde op volgende punten:

Voor de effectenbeoordeling op Europese natuur, (de passende beoordeling):

• Het voldoen aan het PAS-significantiekader en de daarin opgenomen drempelwaarden is niet voldoende om te besluiten dat geen passende beoordeling nodig is. Het moet vaststaan dat er geen betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van het SBZ kunnen voorkomen.
• De PAS-conceptnota en de bijhorende omzendbrief hebben geen verordenende kracht. Ze kunnen niet ingaan tegen het wettelijk kader. De toets van artikel 36ter Natuurdecreet (omzetting van de passende beoordeling uit artikel 6 van de Habitatrichtlijn), kan niet zonder meer vervangen worden door abstracte kwantitatieve drempels.
• Het PAS-arrest van het Hof van Justitie  wordt aangehaald om te duiden dat een programmatische aanpak slechts mogelijk is wanneer er wetenschappelijk gezien geen twijfel is dat drempelwaarden de natuurlijke kenmerken van een SBZ kunnen aantasten. Het is voor de Raad onvoldoende duidelijk wat de wetenschappelijke deugdelijkheid is van het huidig kader.

Voor de effectbeoordeling op het Vlaams ecologisch netwerk (VEN), (de verscherpte natuurtoets):

• De verscherpte natuurtoets (artikel 26bis natuurdecreet), voorziet dat “onvermijdbare en onherstelbare” schade aan het VEN moet worden uitgesloten.
• De verscherpte natuurtoets bevat geen schadedrempel. De motivering dat een exploitatie beperkte effecten zal hebben is irrelevant.
• De vergunningverlener moet op concrete wijze onderzoeken én motiveren of een project onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN zal veroorzaken. Een verwijzing naar dezelfde PAS-drempelwaarden is hier onvoldoende.
• De Raad brengt in herinnering dat ook een advies van een gespecialiseerde instantie aan dezelfde vereisten moet voldoen. De vergunningverlener doet er goed aan de adviezen met de nodige zorgvuldigheid te controleren.

Wat nu?

Vergunningen die stikstofdeposities impliceren op een Europees beschermd natuurgebied (SBZ) of een deelgebied van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) moeten worden onderworpen aan een concrete beoordeling. Een vergunning louter verleend op basis van het huidige PAS-kader met z’n forfaitaire drempelwaarden, staat op losse schroeven.

Lees ook deze longread rond stikstof

Beeld: Wikimedia Commons