Uniek beeld- en geluidsmateriaal van drinkende en roepende eikelmuizen

Eikelmuisonderzoek in Voeren leverde interessante informatie op die kan helpen om deze sterk achteruitgaande soort beter te beschermen. Wist je al wat eikelmuizen doen als het regent of als ze op zoek zijn naar een partner?

Tijdens het actieve seizoen verkiezen eikelmuizen open nesten, waarschijnlijk omdat ze daaruit in alle richtingen kunnen ontsnappen als er een steenmarter of ander roofdier langskomt. Ze kraken oude vogel- of eekhoornnesten, of bouwen zelf een mosnest in dichte begroeiing (bovenin meerjarig braamstruweel, of in een meidoornhaag waar zich door regelmatig snoeien kronkelige knotten ontwikkeld hebben).

Maar bij slecht weer schuilen ze liever in droge natuurlijke en kunstmatige holtes. Een grote variatie aan nestplaatsen is daarom belangrijk zodat ze – afhankelijk van de omstandigheden – kunnen kiezen waar ze gaan slapen. Op 4 juni 2020 rond 18.00 u. regende het in Voeren voor het eerst sinds lang. Toen dook er plots een eikelmuismannetje op aan één van onze nestkasten. Normaal zitten eikelmuizen bij daglicht veilig in hun nest en worden ze pas vanaf schemerduister actief. Een open mosnest is echter niet bestand tegen een felle regenbui. Daarom gaan eikelmuizen soms op zoek naar een tijdelijke, meer regenbestendige schuilplek. Toch was die regen ook welkom, want na een lange droge periode had dit mannetje dorst, die hij laafde aan het water dat naar beneden stroomde van de vlierstam waar de nestkast tegen hing. Van eekhoorns was al bekend dat ze onvoldoende vocht uit hun voedsel kunnen halen en regelmatig moeten drinken. Waarschijnlijk is dat bij de nauw verwante slaapmuizen niet anders. Dit leverde alvast een aantal interessante beelden op (filmpje hieronder).

In de nestkast, die permanent wordt gefilmd door een trailcam, werd voorlopig nog geen nest gebouwd. Daarvoor had het mannetje het op dit moment te druk. Begin juni is het immers volop paartijd. De mannetjes lopen dan alle wijfjesterritoria af, tot een kilometer ver, om zoveel mogelijk wijfjes te versieren. Eikelmuizen zijn in deze periode zeer vocaal. Zowel mannetjes als wijfjes produceren sociale roepjes, zodat alle eikelmuizen in de omgeving elkaar vanop afstand kunnen horen. Komen ze dichter in elkaars buurt dan gewenst, dan produceren ze een typisch, herhalend afweerroepje. Eens een wijfje zich in een territorium heeft gevestigd, blijft ze daar, ook als er geen mannetjes meer in de omgeving zouden zitten. De kans op afwezigheid van mannetjes wordt in Vlaanderen jammer genoeg steeds groter. De soort doet het immers niet goed en de dichtheid aan eikelmuizen wordt op vele plaatsen steeds lager. Sommige wijfjes hebben daardoor pech: ze roepen tevergeefs maar krijgen geen antwoord meer van een mannetje. In  het volgende videofragment passeert een eikelmuiswijfje aan de nestkast. Kort daarna is een sociaal roepje te horen. Terwijl op een andere nacht een eikelmuismannetje aan de nestkast voorbij komt, alarmeert een tweede eikelmuis. Even later alarmeren ze beide. Niet ver daarvandaan is een eikelmuiswijfje van het vogelvoer aan het eten. Ze reageert met een sociaal roepje op een andere eikelmuis die in de verte roept.

Wil je graag weten of er in jouw buurt nog eikelmuizen zitten? Dan is het nu het moment om ’s nachts op pad te gaan, op zoek naar roepende eikelmuizen. In Voeren zijn juni en juli daarvoor de beste periode, zeker tijdens warme nachten, maar elders in Vlaanderen is het mogelijk dat het paarseizoen langer duurt en dat er ook in augustus en september nog veel geroep te horen is. Kies plekken uit waar voldoende dicht struweel aanwezig is, en de kans dus groter is dat er nog eikelmuizen zitten. In Voeren wordt er vooral vaak geroepen tijdens het eerste deel van de nacht, ruwweg tussen 23.00 en 2.00 u. Dan zijn de roepjes gemakkelijk tot op 100 m afstand te horen (je hoeft dus niet ín het dichte struikgewas te kruipen, vanop een afstand lukt het ook). Neem iets mee om de geluiden op te nemen en voer de waarnemingen in op www.waarnemingen.be (ook nulwaarnemingen zijn welkom). Hoe meer zicht we krijgen op de verspreiding van de eikelmuis in Vlaanderen, hoe beter we ze kunnen beschermen. Wie weet leg je zelfs contact met een eikelmuis, want ze alarmeren ook als mensen te dicht in hun buurt of in die van hun jongen komen.

Tekst en beelden: Goedele Verbeylen, Natuurpunt Zoogdierenwerkgroep