Kraanvogel
De kraanvogel is een grote, grijsblauwe vogel die sinds 2021 in België broedt .
gemiddeld 17 jaar, uitzonderlijk ouder dan 40 jaar
eikels, maïs, insecten, amfibieën en zelfs kleine zoogdieren
(bijna) eeuwig trouw
open gebieden, uitgestrekte moerasbossen en (hoog)venen
boodschapper van vrede, geluk, symbool van wijsheid, gezondheid, loyaliteit en een lang leven.
Baltsen: ze slaan hun vleugels uit, maken pirouettes en springen in de lucht
Hoe herken je de kraanvogel?
- blauwgrijs verenkleed
- zwarte kop met een brede witte streep achter het oog en een kale rode vlek boven het oog
- lange dunne nek en uitstekende poten
- vliegt met gestrekte nek (in tegenstelling tot de reiger), vaak in V-formatie maar niet altijd
- luid trompetterende roep
De kraanvogel is een grote, grijsblauwe vogel met een zwarte kop met een lange witte streep en een rode vlek. De uiteinden van zijn gedeeltelijk zwarte veren vormen in rust een struisvogelachtige ‘staart’.
Kraanvogels zijn elk jaar maar korte tijd in ons land te zien, tijdens de vogeltrek. Je kan hen bewonderen in het najaar (eind oktober/begin november) en het voorjaar (eind februari/begin maart). Op deze Facebookpagina kan je hun doorkomst opvolgen.
Twee keer per jaar trekken de kraanvogels trompetterend in grote groepen over het oosten van ons land naar hun zomer- of winterverblijf. Hij vliegt met gestrekte hals en poten en kent een balts waarbij de vogels 'dansen' en sprongen maken. Hij behoort tot de familie van de kraanvogels (Gruidae) en is niet verwant met de reiger of de ooievaar.
Het geluid van de kraanvogel
De kraanvogel maakt een trompetachtig geluid, dat klinkt als een schel ‘kroe kroe’.
Hoe leeft de kraanvogel
Wat eet de kraanvogel?
De kraanvogel is een omnivoor. Hij eet voornamelijk plantaardig materiaal (oogstresten, eikels), maar in het broedseizoen lust hij ook insecten (vliegen, kevers, rupsen) of kleine zoogdieren. Hij zoekt zijn eten door rustig rond te wandelen, om zich heen te kijken en te pikken.
Hoe plant de kraanvogel zich voort?
Kraanvogelkoppels blijven vaak hun leven lang bij elkaar, toch maken ze elkaar elk jaar opnieuw het hof met een spectaculaire balts. De slanke, maar imposante vogels ‘dansen’ luid roepend met elkaar om hun band te versterken en als voorbode op het liefdesspel. Ze slaan hun vleugels uit, maken pirouettes en springen metershoog in een adembenemend ballet. Heel soms kan je zelfs in ons land een baltsend paartje observeren, al is dat heel uitzonderlijk. In 2021 was er voor het eerst een succesvol broedgeval in België in de Vallei van de Zwarte Beek (Limburg): kraantjes Gru & Dru. Ook in 2022 bracht het koppel kraanvogels één jong groot.
Kraanvogels maken hun nest op de grond of op een soort ‘eilandje’ in ondiep water, liefst in nat grasland, broekbossen of (hoog-)veengebied. Het is een indrukwekkend bouwwerk van takjes en blaadjes. Het vrouwtje legt meestal twee eieren. Beide vogels broeden om beurten. Terwijl de ene broedt, foerageert en waakt de andere kraanvogel. De kraanvogels zijn zeer behoedzaam en vallen in de broedtijd nauwelijks op, ondanks hun grootte. Na een maand broeden, komen de eieren uit.
De kuikens zijn nestvlieders, dat wil zeggen dat ze vrijwel meteen mee op pad gaan met hun ouders. Dat is ook de periode waarin de ouders door de rui gaan en tijdelijk - net zoals hun kroost - niet kunnen vliegen. Na enkele weken zijn hun vleugelpennen weer volledig aangegroeid.
Negen weken na de geboorte kunnen ook de jongen korte stukjes vliegen. Ze hebben dan nog even de tijd om hun skills op niveau te brengen voor de grote trek. Pas na 3 tot 6 jaar zijn de jongen zelf geslachtsrijp. Tot die tijd vliegen ze mee heen en weer en verkennen ze hun toekomstige broedgebied.
De broedgebieden van de kraanvogel strekken zich uit vanaf het noordoosten van Europa over Siberië tot in het noorden van China. In het zuiden reiken ze tot de Kaukasus en Turkije. In Nederland broedt een klein aantal kraanvogels in het uiterste noorden, op de grens tussen Friesland en Drenthe. In 2021 werden er voor het eerst ook in België twee kraanvogeljongen geboren, in de Vallei van de Zwarte Beek. De meest zuidelijke broedparen trekken niet weg om te overwinteren.
Wist je dat?
Waar vind je de kraanvogel?
De meeste kans om overtrekkende kraanvogels te zien is in de Oostkantons, maar ook in Limburg kan je ze spotten. Ze trekken in lange slierten, V’s of in rommelige groepen. Regelmatig maken ze ook gebruik van thermiek. Ze roepen veel, vooral bij landen en opstijgen.
De duizenden tot tienduizenden vogels die over ons land vliegen maken gebruik van de ‘westelijke kraanvogeltrekroute’, één van de drie routes die dwars doorheen Europa leiden. Voor de start van hun trek verzamelen de vogels in het zuiden van Zweden - telkens aan dezelfde meren. Vandaar vliegen ze over Duitsland richting Oost-België, waar ze af en toe ook even uitrusten en ‘bijtanken’. Dat doen ze o.a. in de Hoge Venen en in de Semoisvallei.
Dan gaat het richting Champagnestreek in Frankrijk, waar soms 80.000 vogels tegelijkertijd geteld worden aan het Lac du Der. Sommige vogels durven er zelfs een (zachte) winter lang verblijven, anderen zetten hun koers verder richting Middellandse Zee. De meerderheid overwintert in grote groepen in Extremadura in Spanje, sommigen vliegen verder naar Marokko.
Wanneer de zon hun overwinterplek terug begint op te warmen, meestal halfweg februari, vliegen de kraanvogels terug richting voortplantingsgebied. Dat gaat meestal een pak sneller dan hun heenreis, omdat ze als eerste de beste plekjes willen bereiken.
> Bekijk deze soort op waarnemingen.be
Kom deze soort veel voor
De kraanvogel is zeldzaam in ons land. Tot nu toe zijn er 3 geslaagde broedgevallen geweest in de Vallei van de Zwarte Beek.
Door habitatverlies, meer bepaald de afname van het aantal vochtige broedgebieden, is de populatie kraanvogels in Europa sterk afgenomen in de periode 1970-1990 (waarna terug geleidelijk herstel optrad).
Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door
Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
Help de kraanvogel
Doe een gift voor de kraanvogels
BE56 2930 2120 7588
Vermeld 'Natuurgebied XXX' bij je overschrijving
- Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar
- Jouw gift gaat rechtstreeks naar je gekozen project
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief