Toekomst Noordzee, kust en polders

In de geulen tussen de zandbanken liggen grindbedden waarop opnieuw oesterriffen en mosselbanken gevormd zijn. Ze zijn het koraalrif van de Noordzee, het fundament voor biodiversiteit in zee en vormen kraamkamer, schuilplaats of foerageergebied voor een weelde aan diersoorten. Ze bedekken opnieuw 20% van de bodem van ons deel van de Noordzee. Ze houden sediment vast, filteren het water en zorgen zo voor een betere waterkwaliteit en verhoogde bodemstabiliteit. Ze bufferen ook de golfslag en zorgen zo voor een betere kustbescherming bij stormen.

Om dat te bereiken werd de bestaande papieren bescherming van ongeveer één derde van het Belgisch deel van de Noordzee omgezet in effectieve bescherming. Er zijn geen extractieve, bodemberoerende en andere verstorende activiteiten meer. In dit deel worden geen militaire activiteiten, geen zandwinning en geen bodemberoerende visserij meer uitgeoefend.

Een derde van de beschermde oppervlakte (slechts één tiende van ons deel van de Noordzee) is complete rustzone voor natuur, waar niemand mag komen, zodat ook sterk verstoringsgevoelige natuur opnieuw kansen krijgt. Deze zone krijgt vorm als ‘marien reservaat’.

De florerende natuur onder en boven water geeft ecotoerisme en recreatie een boost. Zeilen, zeezoogdieren kijken, vogels kijken en duiken om het onderwaterleven te bewonderen kan allemaal in het beschermde gebied (behalve in de ‘no-gozone’). Recreatie met een hoge negatieve impact op het onderwaterleven zoals speedboten en jetski’s kan enkel in een beperkte zone buiten de 30% beschermde Noordzee.

De scheepswrakken op de bodem van de Noordzee zijn beschermd (erfgoed), ontdaan van milieubelastende inhoud en onderdelen en vormen als vast substraat een hotspot voor biodiversiteit onder water, net als de oesterbanken. De filterende werking van de oesterbanken helpt de troebelheid van het water verminderen waardoor duikers nog meer genieten van een bezoek aan deze wrakken.

In de beschermde zone wordt niet meer gevist, maar daarbuiten oogst een duurzame – niet bodemberoerende – visserij de voordelen van de  overspill uit de beschermde gebieden. De bodem die voorheen tot acht keer per jaar geploegd werd tot een doodse zandige ondergrond met troebel water, is tot rust gekomen en heeft de oesterriffen en zandkokerriffen kansen gegeven om te herstellen. Het afvalprobleem van de visserij (45% van het plastic afval in de Noordzee) is opgelost door andere methodieken en gebruik van biologisch afbreekbare materialen. De visserij is tijd- en plaatsgebonden om een maximale regeneratie van vispopulaties te realiseren. Bijvangsten zijn door gerichte vistechnieken geminimaliseerd.

Buiten de 30%-zone voor natuur zorgt nutriëntneutrale, niet extractieve maricultuur met inheemse soorten schelpdieren en zeewier voor alternatieve eiwitbronnen. Deze blijft binnen de proporties om niet in competitie te komen met de natuurlijk aanwezige soorten.

De Noordzee zorgt voor een belangrijk deel van onze hernieuwbare energievoorziening via windmolens uit recupereerbare materialen. De sokkels waar zich heel wat onderwaterleven op ontwikkeld heeft, blijven staan wanneer de windmolens vervangen worden. Er zijn geen zonnepanelen op waterniveau vanwege de negatieve effecten op vogels en het onderwaterleven (schaduw). De energiehubs in zee bestaan uit drijvende of op palen gebouwde constructies en niet uit opgespoten eilanden vanwege de enorme ecologische voetafdruk. Ook andere neveneffecten (bv. geluid en straling) worden beperkt of gemitigeerd.

De scheepvaart werkt op klimaatvriendelijke energiebronnen en heeft ook zijn negatieve effecten van geluidsoverlast onder water weten te beperken.

We zijn beschermd tegen een stijgende zeespiegel door op natuur gebaseerde oplossingen waar het kan en met harde (ingenieurs)ingrepen waar dat nodig is. Aan de kust ligt één doorlopende duinengordel, enkel onderbroken door havens, waar natuurlijk wel harde maatregelen zoals hoge kades of dijken nodig zijn. Er is geen machinale strandreiniging die embryonale duinvorming tegenhoudt, maar een natuurlijk strand mét vloedlijn.

Stukken strand zijn (deels) ontoegankelijk voor mensen, waar zeezoogdieren en vogels rust vinden. Een pad in de duinen leidt voetgangers en ruiters rond het rustgebied.

De kustlijn is niet meer doorlopend bebouwd van oost tot west. Kuststeden worden afgewisseld door robuuste, aaneengesloten, complete duinsystemen waar de verbinding tussen strand, duin en polder hersteld is. Kuststeden zijn met elkaar verbonden door wegen in het poldergebied of (deels) onder  de duinsystemen door. Er is veel ruimte voor zachte recreatie en tegelijkertijd ook voor rustzones voor de natuur in de duinen. Wandellussen starten in de woongebieden en lopen tot in de randen van de natuurgebieden. Zo zijn ze beter bereikbaar per openbaar vervoer en goed voor de middenstand. Het hemelwater kan weer in het duinsysteem infiltreren en zorgt voor een herstelde ondergrondse watervoorraad voor drogere periodes. De zoetwaterlens onder de duinen voorkomt verzilting van het achterland. Met het herstel van deze natuur wordt ook de identiteit van het landschap hersteld en wordt het nog aantrekkelijker voor toeristen.

De Atlantikwall van flatgebouwen van weleer, wordt regelmatig onderbroken door een zonnig plein dat zicht biedt op de achterstad en toeristen de stad in lokt. De verbinding tussen kust, dijk en stadskern is hersteld. Torens aan de pleinen worden wat achteruitgezet zodat ze zicht bieden op westen én zuiden. Met een mix van types gebouwen, functies in de gebouwen (wonen, werken, ontspannen) en bewoners (niet enkel tweedeverblijvers) wordt de eerstelijnsbebouwing deel van het stedelijk weefsel en ontstaat een robuust sociaaleconomisch systeem.

Door efficiënte, compacte en hogere bebouwing in goedgelegen verkavelingswijken hebben andere verkavelingen plaats gemaakt voor open ruimte. Duincampings en bungalowparken zijn in het landschap geïntegreerd en bestaan uit mobiele woningen die in de winter elders gestald worden en een intact duinlandschap achterlaten. Zo kan het duinsysteem water bergen. Daken zijn ook hier steeds multifunctioneel als energiedak, groendak of ander gebruiksdak.

De havens aan de kust hebben zich op Europese schaal elk in een bepaalde niche gespecialiseerd en zijn niet verder landinwaarts uitgebreid. De haven is meer met het stedelijke weefsel geïntegreerd en rond de functie als energiehub is een bloeiende economie ontstaan.

Ons open polderlandschap, met in sommige regio’s kenmerkende bomenrijen, historische ankerpunten zoals terpen en hoeves en ecologisch waardevolle graslanden, is gespaard gebleven van grote verkavelingen en lintbebouwing.

De historisch permanente graslanden in de lager gelegen gebieden zijn in ere hersteld en vormen een groot deel van het oppervlak. Het waterbeheer is weer zo afgestemd dat de winterse neerslag er blijft staan of vertraagd afgevoerd wordt en kan infiltreren in de bodem. De laagproductieve en soortenrijke vegetatie en de plas-drassituaties in winter en voorjaar vormen een walhalla voor weidevogels en arctische ganzen. Soorten waarvoor we samen met Nederland een grote verantwoordelijkheid dragen. Nabegrazing van de hooilanden houdt het habitat in stand. De wat hoger gelegen graslanden worden extensief begraasd.

Op de kreekruggen wordt op duurzame manier aan intensieve landbouw gedaan, maar met focus op meer gewassen voor menselijke consumptie in plaats van voedergewassen, en een rationeel waterbeheer.

Ook in het door de mens aangelegde polderlandschap werken we nu met de natuur in plaats van tegen de natuur. Waar vroeger de velden in de winter gedraineerd werden en in de zomer bevloeid, met verzilting tot gevolg, wordt het waterbeheer nu omgekeerd. In de winter wordt de grote aanvoer van zoet water (neerslag) opgehouden en uit de beken op de kreekruggen gepompt om een ondergrondse zoetwatervoorraadlens aan te leggen. In de zomer wordt vanuit deze lens opgepompt om te irrigeren.

Het open landschap met kleine dorpen op hoger gelegen delen is behouden. Grote verbindingswegen leiden langs of om het dorp in plaats van erdoor en zorgen voor een aangename en veilige dorpskern.